دسته: علوم اجتماعی طرح مساله؛ بیشك ایل كلهر یكی از بزرگترین ایلات كشورمان ایران است این ایل به زبان كردی تكلم میكنند و جمعیت و سرزمین وسیعی را از مناطق غرب در قلمرو خود دارند و از آغاز تشكیل حكومت و تمدن در كوهپایههای زاگرس سكنی داشتهاند و در سیر تطور تاریخی همواره از مرزبانان وطن دوست ایران زمین بودهاند فراز و نشیبها و پستی و بلندیهایی كه این ایل در طول ح
قیمت فایل فقط 3,900 تومان
تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر
بیشك ایل كلهر یكی از بزرگترین ایلات كشورمان ایران است. این ایل به زبان كردی تكلم میكنند و جمعیت و سرزمین وسیعی را از مناطق غرب در قلمرو خود دارند و از آغاز تشكیل حكومت و تمدن در كوهپایههای زاگرس سكنی داشتهاند و در سیر تطور تاریخی همواره از مرزبانان وطن دوست ایران زمین بودهاند فراز و نشیبها و پستی و بلندیهایی كه این ایل در طول حیات خود با آن دسته و پنجه نرم كردهاند و سرد و گرم آنرا چشیدهاند. باعث شده است كه این ایل از تاریخی عظیم و حوادثی بس مهم در طول حیات خود برخوردار باشد و از آنها مردمانی صاحب تمدن و فرهنگ غنی بارور كند. لذا برای آگاهی یافتن از آداب و رسوم و سنن گذشته آن كه میراثدار هویت مردمان ایل میباشد باید به تحقیق و پژوهش پرداخت و سزاوار است كه قلم به دستان گذشته ایل كلهر حوصله به خرج دهند و به دور از هرگونه قوم مداری وقایع گذشته آن را بر صفحه كاغذ به رشته تحریر درآورند و آنرا برای همیشه در تاریخ ملت ایران زمین یادگار گذارند.
اما متأسفانه ما در این مورد كمتر شاهد كسی هستیم كه بر خود واجب دانسته باشد و در این وادی قلم زده باشد. اگر هم كسانی باشند كه راجع به اوضاع و احوال این ایل اطلاعاتی داشته باشند نمیخواهند یا حوصله آنرا ندارند كه اندوختههای خود را به رشته تحریر بكشند و آنرا در اختیار مشتاقان و دوست داران تاریخ محلی بگذارند تا در این وادی نام و یاد و خاطره گرد مردمان كرد در تاریخ ملت ایران ثبت و ضبط شود.
بنابراین بنده بر خود واجب دانسته كه با توجه به تعهدی كه به تاریخ ایل كلهر داشتهام تلاش كنم كه بتوانم حداكثر اطلاعاتی را در حد وسع و توان باشد را در مورد تاریخ و گذشته این ایل جمعآوری كنم.
بنابراین در این كار تحقیقی سعی شده كه با جمعآوری اطلاعاتی هر چند مختصر بتوانم خدمتی ولو اندك نمایم تا همواره خاطرات و حماسه و رشادتهای سواران زبده و مردمان قهرمان این ایل در ورطه فراموشی نیفتد. بنابراین باتوجه به این اندوختهها و اطلاعاتی كه از بزرگان ایل بدست آمده است و همچنین كتابها و منابع و محدودی كه موجود است، اطلاعاتی را جمعآوری نماییم.
برای ایل تعاریف متعددی شده است كه در این تحقیق تلاش شده است كه به چند نمونه از آنها پرداخته شود. در زبان فارسی و جامعه ما ایل اصطلاحی است كه از زبانهای بیگانه گرفته شده است. چنانچه ایل لغتی است تركی كه به معنی طایفه، قبیله، عشیره، و قوم، جماعت، الوس و ایویماق آمده است و در معنی اولاد و تبار نیز در عرف عشایر بكار میرود.
بنا به تعریف فسائی در فارسنامه: در ایل مردمانی را گویند كه در تمام سال در بیابانهای، در چادرها، زندگی میكنند. و از گرمسیرات و سردسیرات مرحله الشتاء الصیف نمایند.
همچنین در تعریف دیگر از ایل آمده است: «ایل عبارت است از اجتماعی از مردم كه دارای خصوصیات نژادی مشابه بوده و روابط بین افراد براساس رابطه خویشاوندی استوار است و دارای اقتصاد محدود مبتنی بر شیوه تولید دامی كه برای تنظیم سازمان این جامعه ناگزیر به كوچ و حركت فصلی است».
همچنین در تعریف دیگر از ایل، آنرا جماعتی كه سازمان اجتماعی آن قبیلهای شیوه معیشت آن دامداری و شیوه زیست آن كوچ نشینی است و یك واحد مستقل اجتماعی فرهنگی تلقی میشود تعریف كردهاند.
از میان مردم شناسان ایران مرحوم دكتر افشار نادری سه ملاك عمده (دو ملاك عینی و یك ملاك ذهنی) از ویژگیهای جامعه ایلی دانسته است.
الف؛ وجود ساختمان ایلی: (طایفه و تیره و ...)،
ب؛ سرزمین مشترك،
ج؛ آگاهی افراد به عضویت خود در ایل (همه افراد میدانند به كدام طایفه و تیره و اولاد تعلق دارند. همچنین وی چندین ملاك فرعی از جمله پرورش دام و زراعت محدود، كوچ، سیاه چادر را نیز برای جامعهای ایلی در نظر گرفته است به هر صورت مفهوم ایل در ایران بایستی تمامی طوایف و عشایری را در برگیرد كه افزون بر داشتن قلمرو معین دارای ساخت اجتماعی، سیاسی و شیوه معیشت مبتنی بر تولیدات دامی و كشاورزی محدود و نظام كوچ با یكجا نشینی باشد.
با این اعتبار تعریف جامع و مانع از ایل عبارت است از:
«اجتماعی از مردم با خصوصیات مشابه و در سرزمینی معین. عضویت افراد آگاهانه و براساس رابطه مستحكم خویشاوندی استوار و دارای اقتصادی محدود مبتنی بر یك یا دو شیوه تولید (دامی- كشاورزی) و نظام زندگی كوچ یا یكجا نشینی با ساخت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ویژه»
ساخت اجتماعی عشایر در ایران به طور كلی براساس نظام خویشاوندی و نظام پدر تباری استوار است. و در این نظام هویت و نسبت فرد در رابطه با پدر تعیین میگردد. و این نظام به عنوان مهمترین عامل تشكیل دهنده یك ایل بشمار می رود.
ساخت اجتماعی ایل دارای اجزایی میباشد كه در ذیل به آن پرداخته میشود:
1- طایفه؛ واحدی اجتماعی، سیاسی است كه لزوماً بر اساس نظام خویشاوندی واحد و نیای مشترك نیست. بلكه میتواند بر اساس خویشاوندی پدر تباری باشد و یا در اثر همبستگی و اتحادی سیاسی و نظامی و اجتماعی بـا گروههای غیر خویشاوند تشكیل شده باشد. اگر تیرههای یك طایفه دارای یك نیای مشترك حقیقی یا دودمانی باشند طایفه به نام او نامیده میشود مانند طایفه «باون پور» ایل كلهر. همچنین طایفه گاهی اوقات اسم خود را از محل یا مكان محل زیست مأخوذ میكند مانند طایفه دره شوری از ایل قشقایی كه نام خود را از محل گرفته است.
2- تیره؛ تیره اجتماع گروه هم خویشاوند كه به یك نیای مشترك حقیقی و یا آرمانی وابسته باشد گفته میشود و به نام او نامیده میشود. و از یك همبستگی تاریخی- سیاسی و فرهنگی ایلی برخوردار است. هر تیره معمولا به نام بانی آن كه پنج تا هشت پشت آن میزیسته است شناخته میشود. تیره میتواند علاوه بـر اعضای اصلی خـود تعدادی از خانوادههای تیرههای دیگر را به عللی چون جنگ، خشكسالی و قحطی و ... در خود جای دهد.
3- اولاد؛ بزرگترین واحد غیر رسمی و خویشاوندی و سببی و نسبی حقیقی است كه به صورت خانواده پیوسته و گسترده میباشد و خانوادهها با درآمد و ثروت متفاوت را در خود جای میدهد. و تقسیمات ذهنی سازمان ایل در این سطح عینیت مییابد.
4- تش؛ واحد پدر تباری حقیقی است كه اعضای آن معمولا عموزاده و برادرها هستند كه عمدتاً بستگان درجه یك تا سه در آن جای میگیرد. به طور كلی تش خانواده گستردهای است كه حداقل چهار نسل را در بر میگیرد.
5- مال؛ مال كوچكترین واحد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در سازمان ایلی است مبتنی است بر رابطه همخونی و همجواری خانوادههایی یك اولاد یا یك تش. بین ایل خانوادهها پیوستگی عمیق خویشاوندی حكم فرما است. مال متغییر است و به دنبال مرتع در حال جابهجایی است و تعلق افراد به مال، تنش، تیره، طایفه و ایل و مرتع و سرزمین مشترك و خویشاوندی نسبی و تعهد افراد به یكدیگر پیوندهایی است كه افراد یك مال را گرد هم در میآورد.
6- تخماره؛ از اصطلاحات عشایری ایل كلهر است در مفهوم خانواده پدر سری گسترده كه از چندین هوز تشكیل شده است.
7- هوز؛ از اصطلاحات سازمان اجتماعی سنتی ایل شكاك از ایلات كرد آذربایجان غربی و ایلات كرد كرمانشاهان درمفهوم خانواده (مال).
8- بنه مال؛ مجموعه چند مال خویشاوندی كه دارای جد مشتركاند نامیده میشود.
9- هامپا (هیمپی)؛ از اصطلاحات سازمان ایلی برخی از طوایف كرد در تركیه و عراق مشتمل بر تعدادی چادر كه با هم تشكیل یك واحد عشایری را میدهند.
10- خل (خیل)؛ در مفهوم ایل طایفه در رده چهارم از سازمان ایل برابر دسته، بنه مال و ... از اصطلاحات ایلات جاف و كلهر میباشد.
تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر: از آنجا كه فرهنگ و تمدن دیرینه هر قوم و مردم بیانگر هویت ملی و مذهبی آن قوم است و نابود و از بین رفتن فرهنگ و تمدن برابر نابودی تمام ارزشها و هویت یك مردم است. بنابراین در زمینه شناساندن و نگهداری فرهنگ و ارزشها و اعتقادات و باورهای مردمان ایل تلاشهای اندك و ناچیزی صورت گرفته است كه در این تحقیق برای دستیابی به اهداف فوق تلاش ولو اندك صورت پذیرفته است. همچنین برای جلوگیری از نابودی و فراموش شدن فرهنگ و آداب و رسوم و اعتقادات مردم ایل در گذشته تلاش شده است شمهای از فرهنگ و اعتقادات و آداب و رسوم این ایل گردآوری شود زیرا به علت نداشتن رسم الخط و به كتابت در نیامدن زبان كردی و همچنین بیتوجهی حكومتهای گذشته به مردم و تاریخ گذشته آن تلاشهایی در زمینه تاریخ گذشته قوم كلهر صورت نگرفته است. همچنین به علت شناساندن تاریخ گذشته آن تلاشهایی در به زمینه تاریخ گذشته قوم كلهر و ثبت و ضبط شدن اطلاعاتی در مورد تاریخ گذشته این ایل را گردآوری كنیم به بوته فراموشی سپرده نشود.
آنچه بیش از هر چیز به مردم ارزش میبخشد و آنها را در میان سایرین سربلند و مفتخر میسازد بدون شك فرهنگ و تمدن آن مردم است و ارزش بخشیدن به فرهنگ و تمدن مردم وسوابق گذشته آن در واقع ارج نهادن به «مردم» است. آنچه را به عنوان فرهنگ و تمدن مردم میشناسیم دقیقاً بیانگر زندگی توده مردم است و بررسی و شناخت آن برای تدوین تاریخ و جامعه شناسی ضرورت دارد.
بنابراین مردمانی كه در قلمرو و سرزمین ایل كلهر سكونت دارند دارای فولكلوری دیر پا و متنوع و گسترده و غنی هستند و بسیاری از آداب و رسوم ریشه در تاریخ كهن و گذشته این مردمان دارد و افسانهسرایی و قصهپردازی از سنتهای قدیمی آنها میباشد كه به صورت سینه به سینه و شفاهی نقل شدهاند چنین مینمایاند كه پرداختن با این موضوع و بررسی آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی و شناخت فرهنگ عامه ایل در شناخت خود جامعه ایلی تأثیر شایان توجه و بسزایی دارد و فرهنگ عامه مردمان ایل را گردآوری كرد. زیرا راه انتقال فرهنگ آنها و همچنین سوابق سپری شده مردمان ایل زبان است و به علت انتقال شفاهی ممكن است دچار دگرگونی شود و یا از بین برود از همه اینها مهمتر دگرگونی وضعیت اجتماعی اقتصادی و ماشینی شدن زندگی و توسعه شهر نشینی خود عامل بسیار مهمی در نابودی و تغییر و فراموشی فرهنگ عامه مردمان دارد كه در این صورت بخشی از فرهنگ و میراث اجتماعی یك قوم یك جامعه و یك گروه از بین خواهد رفت. به قول صادق هدایت: «از این رو كاوش و تحقیق درباره اعتقادات عوام نه تنها از لحاظ علمی و روانشناسی قابل توجه است بلكه برخی از نكات تاریخ فلسفی و تاریخی را برایمان روشن خواهد كرد و پس از تحقیق و مقایسه این خرافات با خرافات سایر ملل میتوانیم به ریشه و مبداء آداب و رسوم ادیان افسانهها و اعتقادات مختلف پی ببریم».
در پایان فواید باید عنوان كرد كه بر همة پژوهندگان و دانش آموختهگان كه میراثدار قلم هستند لازم است كه در نگهداری دستاوردهای فرهنگی و اندوختههای فرهنگی خود بكوشند و از زوال و فراموشی آن جلوگیری نمایند.
جامعه آماری مورد نظر كه در این تحقیق مورد استفاده و وارسی قرار گرفت است ایل كلهر میباشد كه در غرب كشور و اكثریت مردمان ایل در شهرستان گیلان غرب سكنی دارند. این كلهر دارای هیجده طایفه و هر طایفه از خانوادههای متعددی تشكیل یافته است كه میتوان بیان كرد كه ایل كلهر تقریباً مركب از ده هزار خانواده است.
ایل مذكور از مهمترین ایلات غرب كشور میباشد كه از طریق نمونهگیری سیستماتیك موضوع ما قرار گرفته است كه دارای شرایط ذیل میباشد.
1- از ایلات مشهور و سابقهدار استان كرمانشاهان میباشد.
2- ایل از طایفهها و تیرههای متعددی شكل گرفته است.
3- از پر جمعیتترین ایلات استان كرمانشاهان میباشد و جمعیتی متنوع را در خود جای داده است.
4- منطقه وسیعی در قلمرو و محل زیست خود قرار داده است به طوری كه میتوان گفت در شهرستان گیلان غرب، سرپل، قصرشیرین و سومار و اسلام آباد پراكنده هستند.
روش تحقیقی كه این موضوع بر اساس آن گردآوری شده است روش قوم نگاری است كه بر اساس این روش میتوان در مورد موضوع و احوالات گذشته یك قوم یا یك گروه و جوامع بسته اطلاعاتی جمعآوری نمود.
همچنین شیوه جمعآوری اطلاعات این موضوع نیز به دو صورت مصاحبه و همچنین منابع و مأخذ موجود بوده است. بدین صورت بسیاری از افرادی كه در مورد و اوضاع او احوال ایل اطلاعاتی داشتهاند مورد مصاحبه حضوری قرار گرفتهاند و بدین گونه اطلاعاتی از آنان كسب شده است و همچنین براساس كتابهایی كه راجع به ایلات و اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آنها مطالبی نوشته باشند مورد بهرهبرداری و استفاده قرار گرفتهاند.
گیلان غرب به عنوان مركز ایل كلهر دارای 2170 كیلومتر مربع مساحت و دو بخش مركزی و گواور، دارای 6 دهستان 212 آبادی میباشد. در آبان ماه 1375 جمعیت شهرستان 67756 نفر بوده كه از این تعداد 18/24 درصد در نقاط شهری و 83/71 درصد در نقاط روستائی و مابقی غیر مساكن بودهاند. از جمعیت 67756 شهرستان 36217 مرد و 31539 نفر زن، در نتیجه نسبت جنسی 115 میباشد یعنی در مقابل 115 نفر مرد 100 زن وجود ارد.
از جمعیت این شهرستان 46/39 درصد در گروه سنی كمتر از 15 سال و 22/56 درصد در گروه سنی 64- 15 ساله و 32/4 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر میباشند.
از جمعیت این شهرستان 46/39 درصد در گروه سنی كمتر از 15 سال و 22/56 درصد در گروه سنی 64- 15 ساله و 32/4 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر میباشند.
ار كل جمعیت 67756 نفری شهرستان 93/99 درصد را مسلمانان و مابقی ادیان دیگر میباشند، از كل جمعیت 15 ساله به بالا 10/62 درصد مردان و 87/69 درصد زنان حداقل یك بار ازدواج نمودهاند.
از جمعیت شاغل 10 ساله و بیشتر این شهرستان 62/50 درصد را كارفرمایان، كاركنان مستقل، مزد و حقوقبگیران بخش خصوصی و كاركنان فامیلی بدون مزد و 99/46 درصد را مزد و حقوق بگیران بخش عمـومی تشكیل میدادهاند، و 39/2 در بخش تعاونی شاغل یـا اظهار نكردهاند.
در آبان ماه 1357 از كل 11641 خانوار 57/29 درصد در نقاط شهری و 43/70 در نقاط روستائی و مابقی غیر ساكن میباشند.
طبق سرشماری 1375 تعداد خانوارهای كوچرو 401 خانوار بوده است ولی طبق اطلاعات و سرشماری اداره امور عشایری شهرستان گیلان غرب تعداد 1700 خانوار كوچرو بویژه از ایل كلهر در این شهرستان در سال 1379 مستقر هستند. این تفاوت میرساند كه احتمالاً در سال 1375 تعدادی از عشایر مورد سرشماری قرار نگرفته یا در منطقهای خارج از حوزه شهرستان قرار داشتهاند. بهر حـال ایل كلهر با 1700 خانوار كوچ رو به عنوان بزرگترین ایل كرمانشاه میباشد.
در كتاب جغرافیای استان آمار جمعیت عشایر كوچرو ایل كلهر به 17877 نفر میرسد. (اسماعیلی و ...، 1379 ص 25)
زبانهای ایرانی شاخهای از زبانهای آریایی (هند و اروپایی) هستند و از كهنترین زبانهای خانواده بزرگ زبانهای هند و اروپایی به شمار میروند. زبانهای ایرانی مانند بسیاری دیگری از زبانها از سه دوره باستان، میانه و نو گذر كردهاند:
1- زبانهای ایران باستان:
از زبانهای باستان فقط دو زبان به صورت مكتوب بر جای مانده است كه عبارتند از: فارسی باستان واوستایی.
2- زبانهای ایرانی میانه:
پس از فروپاشی شاهنشاهی هخامنشی (331 ق. م) تا چند سده پس از انقراض ساسانیان (651 م/ 31 ه. ق) در مناطق مختلف رواج داشت. این زبانها به دو شاخه غربی و شرقی تقسیم میشوند.
3- زبانهای ایرانی نو:
زبانهایی هستند كه پس از فتح ایران به دست عرب (651 م/ 31 ه. ق) بتدریج در مناطق مختلف پدیدار شدند.
اكنون مركز زبانهای ایرانی نو، ایران، افغانستان و تاجیكستان است اما برخی از آنها در جمهوریهای آسیای مركزی، تركستان، چین، تركیه، كشورهای حاشیه خلیج فارس، سوریه شبه قاره هند، عراق، فلات پامیر و قفقاز نیز رواج دارد از میان زبانهای ایرانی نو فقط فارسی (با سه گونه اصلی ایرانی، افغانی و تاجیكی) و یغنابی به ترتیب بازمانده مستقیم فارسی میانه و سعدی هستند. اصل و نسب دیگر زبانهای ایرانی نو بدرستی دانسته نیست.
مهمترین و مداولترین زبان ایرانی نو، فارسی دری است. دیگر گویشهای ایرانی نو كه تعدادشان به صدها میرسد را بر پایه قرابتهای ساختاری و جغرافیائی به دو گروه غربی و شرقی تقسیم كردهاند.
«گویشهای كردی از شاخه زبانها و گویشهای ایرانی نو غربی هستند كه خود به چند شاخه تقسیم میشوند كه عبارتند از:
1- كردی شمال غربی یا كرمانجی كه در آذربایجان غربی، كردستان، خراسان، بلوچستان، تركیه و سوریه به آن تكلم میشود.
2- كردی شمال شرقی كه در جمهوریهای آذربایجان، ارمنستان، تركمنستان، قرقیزستان، گرجستان و نیز در موصل و دهوك عراق معروف به بادینانی میباشد.
3- گویشهای كردی مركزی: سورانی (در اردبیل، خانقین، سلیمانیه و كركوك عراق) سینعی (در جنوب كردستان) و مكری (در جنوب آذربایجان غربی و كردستان).
4- كردی جنوبی: سنجابی، كرمانشاهی، كلهری، لری، پشت كوه، لكی.» (رضایی باغ بیدی، 1377)
«كردی یكی از گویشهای ایرانی شمال غربی است كه نزدیك به دوازده میلیون نفر كه اصالتشان ایرانی است به آن تكلم میكنند. كردها امروزه در قسمتهایی از ایران و عراق، تركیه و سوریه و اتحاد جماهیر شوروی سابق زندگی میكنند. تاكنون تقسیمبندیهای متفاوتی درمورد گویش كردی صورت گرفته است كه متداولترین آنها تقسیم كردی به دو گویش شمالی و جنوبی است. خط تقسیم بین این دو گویش از ساحل جنوبی دریاچه ارومیه به طرف نزدیكترین نقطه زاب كبیر و رودخانه دجله است. هر یك از دو گویش خود چندین لهجه دارند كه متقابلاً قابل فهماند.» (كلباسی، 1371)
بنایراین گویش رایج در بین مردم كلهر، كردی كلهری است كه از شاخههای زبان كردی جنوبی است.
جهت دریافت فایل تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهرلطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 3,900 تومان
برچسب ها : تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر , دانلود تلاش در جهت شناساندن فرهنگ و تمدن پر بار و غنی ایل كلهر , ایل كلهر , ایل , علوم اجتماعی , فرهنگ و تمدن , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , پایان نامه , دانلود پروژه