دسته: جغرافیا مقـــدمه با توجه به گسترش روزافزون شهرها برنامه ریزی شهری از جامعیت خاصی برخوردار می باشد و محتوای آن به نسبت عمق و ارتباطی که با محیط شهر و ساکنان آن دارد بسیار گسترده است شهرها با محیط منطقه ای و نواحی اطراف خود در ارتباطند و از کلیه شرایط آنها اعم از عوامل اقلیمی و طبیعی عوامل فرهنگی و اجتماعی و عوامل معیشتی و اقتصادی تاثیر می پذیرند و بر آن
قیمت فایل فقط 7,900 تومان
تحلیل مکانی و فضایی تغییرات کاربری اراضی شهری منطقه ۱۵ شهرداری تهران
مقـــدمه
با توجه به گسترش روزافزون شهرها برنامه ریزی شهری از جامعیت خاصی برخوردار می باشد و محتوای آن به نسبت عمق و ارتباطی که با محیط شهر و ساکنان آن دارد بسیار گسترده است شهرها با محیط منطقه ای و نواحی اطراف خود در ارتباطند و از کلیه شرایط آنها اعم از عوامل اقلیمی و طبیعی عوامل فرهنگی و اجتماعی و عوامل معیشتی و اقتصادی تاثیر می پذیرند و بر آنها نیز بطور متقابل تاثیر می گذارند. چنین رابطه و نظامی در اثر توسعه یکباره فیزیکی و افزایش انفجار آمیز جمعیت شهرها. نظام شهرنشینی را با بحران و آینده آن را با ابهام روبرو ساخته است. وجود همین عوامل بر اهمیت برنامه ریزی شهری و لزوم تحقیق و تفحص بیشتر در رابطه با آن می افزاید مجموعه ای که تدوین شده با عنوان تحلیل مکانی و فضایی تغییرات کاربری اراضی شهری محدوده شهرداری منطقه 15 تهران (شهرداری) است. این مجموعه به گونه ای گردآوری شده است تا از جنبه نظری افق و دید دانشجویی را گسترش دهد و بر توان و نتیجه گیری منطقی برای برنامه ریزی برای منطقه بیفزاید.
توالی فصلها و بخشها به این شکل می باشد. بخش اول این مجموعه به کلیات تحقیق اختصاص داده شده است که ابتدا به بیان طرح مساله و ضرورت آن اشاره و سپس اهداف و فرضیات مورد نظر بیان می شوند و در ادامه نیز به بیان طرح مساله تحقیق و روش تجزیه و تحلیل داده و مشکلاتی که فرا روی این تحقیق بوده است. سپس در قالب فصل دوم به بررسی ادبیات و مبانی نظری تحقیق پرداخته شده است در فصل سوم نیز بعد از انتخاب نمونه موردی بستر جغرافیایی منطقه و عوامل و شرایط اکولوژیکی شرایط اقتصادی شرایط کاربری وضع موجود فصل چهارم به بررسی تغییرات کاربری ارضی و ارزیابی مدیریت اقتصادی و اجتماعی اختصاص یافته و در نهایت فصل پنجم به نتیجه گیری و آزمون فرضیات وهمچنین ارائه پیشنهادات باتوجه به اهداف تحقیق اشاره دارد.
1-1 طرح مساله و بیان ضرورت آن :
در سالهای اخیر موضوع توسعه پایدار در نواحی شهری از مهمترین مباحث مطرح در بین اساتید و صاحب نظران بوده است. از منابع و امکانات چگونه باید استفاده کرد تا تامین نیازهای نسل حاضر و آیندگان را با تگناها مواجه نسازد؟ از زمین به عنوان بستر اصلی توسعه و کلید همه فعالیتهای بشری چگونه استفاده و صیانت کنیم؟ توسعه و استقرار صنعت را چگونه هدایت کنیم که محیط زیست و هوای مطبوع را از ما نگیرد؟ چگونه ناوگانهای حمل و نقل شهری را بسط دهیم که ایمنی را از ما نگیرد؟ چه می توان کرد تا اختلاط کابریها در شهر آسایش را از شهروندان و سوادگری زمین هویت را از محله و خانه مان نگیرد؟
به طور کلی می توان گفت در اینجا در انتخاب راهبردهای منطقی در محدوده شهر به میزان توجه ما به موضوع برنامه ریزی شهری بستگی دارد که هسته اصلی آن را برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تشکیل می دهد. (پور محمدی،1382،ص1)
برنامه ریزی کاربری اراضی علم تقسیم زمین و مکان برای کاربردها و مصارف مختلف زندگی است که به منظور استفاده موثر از زمین و انتظام مناسب فضایی و کارا صورت می گیرد در این برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به مشابه سلسله اقداماتی نظام یافته است که برای رفع نیازهای مادی و فرهنگی انسان که بازبه نوعی مرتبط صورت می گیرد.( پور محمدی،1382،ص 27)
به طور کلی می توان گفت نظام کاربری زمین در هر جامعه شهری یکی از ابزارهای مهم برای دستیابی به اهداف کلان اجتماعی اقتصادی و کالبدی است که نه تنها اثراتی بسیار بر سرمایه گذاری و تصمیمای عمومی و خصوصی می گذارد بلکه نقش مهمی در میزان رشد شهری و کیفیت محیط کالبدی شهر دارد.( سعیدنیا،1382،ص13)
ساخت کالبدی شهر بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی- فرهنگی و سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه در فضاست که در یک مقطع زمانی- مکانی خاص رخ داده و در بستر زمان تحول یافته. مکان به عنوان عنصر ثابت و تابع متغیرهای زمانی جامعه اقتصاد و فرهنگ و سیاست را در خود متبلور کرده است.
در زمان ما توسعه فیزیکی ناموزون کلان شهرها یکی از مسائل مهم را در کاربری زمین به وجود می آورد. عوامل مختلفی در توسعه فیزیکی ناموزون کلان شهرها موثر است. یکی از این عوامل روند بورس بازی زمین و معاملات زمین می باشد. بورس بازی زمین و احتکار آن بخشی از زمین رااز توسعه باز می دارد درحالیکه بخشهای دیگر آن ممکن است به سرعت زیر پوشش ساختمانها شهری برود.
سیاستهای اداری شهر و روستا
قوانین مالیاتی
مسیرهای حمل و نقل
شهر تهران از جمله کلان شهرهایی است که در آن نظام کاربری زمین و نحوه استفاده از آن برای فعالیتهای مختلف و تحت تاثیر عوامل و مشکلات ذکر شده در بالا دچار آشفتگی نابسامانی و عدم تعادل در عملکردهای شهرها می باشد از این بین منطقه 15 تهران و همچنین به دلیل توزیع نامناسب امکانات و خدمات شهری و فضای سبز و وجود بافتهای فرسوده دارای مسایل و مشکلات در خود توجهی است.
یکی از عمده ترین مشکلات نظام کاربری زمین در منطقه 15 تهران شامل:
1- فقدان یا کمبود بسیاری از تسهیلات خدمات شهری همراه با پراکنش نامتناسب تسهیلات موجود در سطح منطقه و بازدهی ناکافی عملکرد آنها
2- کمتر بودن سرانه کاربری های شهری (بجز فضای سبز)
3- اشغال بخش قابل توجهی از اراضی به وسیله کاربریهای ناسازگار شهری
4- عدم وجود رابطه سلسله مراتبی لازم در الگوی استفاده از زمین برای کاربریهای شهری
5- عدم رعایت ضوابط همجواری کاربریها
6- غیر معاصر بودن (فرسودگی کالبدی فضایی عملکردی) بخش بزرگی از بافتهای منطقه
7- پیامدهای نامطلوب دروازه ای بودن منطقه و آلودگی محیط زیست منطقه
8- اختلاف در ساختار مراتبی و تداوم در شبکه ارتباطی منطقه و عملکرد آن
9- بالا بودن تراکم جمعیت در منطقه و میل به تشدید آن
10- آلودگی ناشی از فعالیت کارخانه سیمان
1-2 سوالات اصلی تحقیق :
با توجه به مسائل مطرح شده در طرح مساله این تحقیق سعی دارد با بهره گیری از اطلاعات به سوالاتی نظیر سوالات زیر پاسخ بدهد.
1- آیا امکان استفاده از اراضی تحت اشغال کابریهای ناسازگار شهری برای استقرار برخی از فضاهای خدمات شهری مورد نیاز پس از جابه جایی این کاربریها امکان دارد.
2-ارزیابی کاربری اراضی شهر
3-تحلیل کاربری اراضی شهری و سطوح مورد نیاز
4-تطبیق بین کاربری های اراضی تعیین شده با واقعیت شهری
5-ارزیابی تحقق کاربری اراضی طرح جامع شهرتهران
1-3 اهداف تحقیق :
اولین گام برنامه ریزی شناخت می باشد. شناخت وضع موجود آگاهی از روند و پیش بینی آینده (براساس روبه گذشته) مبنای برنامه ریزی می باشد.
با مشخص کردن وضعیت مدیریت سرزمین (کاربری اراضی) در منطقه مطالعه و نحوه تغییر کاربری اراضی به منظور رفع شکاف میان وضع مطلوب و وضع موجود. می توان به سوی توسعه پایدار و درخور سرزمین حرکت کرد. در این راستا در پژوهش حاضر اهداف زیر دنبال می شود.
1- شناخت الگوی استقرار کاربریهای شهری در سطح منطقه
2- تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی شهری منطقه براساس تقسیمات کالبدی شهر و تعیین میزان سازگاری کاربریها
3- شناخت عوامل نامطلوب دروازه ای بودن و علت وجود آلودگی محیط زیست منطقه
4- بررسی وضعیت کاربری اراضی در منطقه که از طریق شناسایی میزان شدت تعارضات و توافقات موجود بین کاربریهای کنونی و کاربری های بهینه در دو مقطع زمانی یعنی سال 1375 تا 85
5- شناخت الگوی همجواری کاربریهای ناسازگرار
1-4 فرضیه :
فرضیه یک تصور یا گمان یا حدس آگاهانه درباره نتایج احتمالی تحقیق است و مشخص تر کردن هرچه بیشتر مساله و سوق دادن تحقیق در جهت کارایی بیشتر است. (جان اف لونسری، ترجمه بهلول)
فرضیه شامل تئوری- مشاهدات درک خود انسان یا از مجموع آنها گرفته می شود.
1-به نظرمی رسد تعادل منطقی و فضایی مناسبی بین تراکم جمعیت منطقه و سطح کاربری های شهری وجود ندارد .
2-به نظرمی رسد بین کاربری های وضع موجود در منطقه با کاربری های منظور شده در نقشه طرح تفصیلی تفاوت معناداری وجود دارد
1-5 روش تحقیق :
دستیابی به دانش با روش تحقیق آن به عنوان یک علم تلقی می شود. روش تحقیق علمی مجموعه ای از دستور العملهای صریح و روشنی است که تحقیق بر آنها مبتنی است. روش تحقیق از موضوعی به موضوع دیگر متفاوت و متاثر از ماهیت موضوع مورد تحقیق است.
روش تحقیق مورد نظر در این پایان نامه از نوع روش توصیفی- تحلیلی می باشد به این شکل بعد از تدوین ایده پژوهش وتعیین مسایل موردنظر وتدوین اهداف، به بررسی ادبیات ومبانی نظری مرتبط با تغییرات كابری اراضی پرداخته وسپس با انتخاب مطالعه موردی وگردآوری اطلات لازم،تحلیل مكانی و فضایی تغییرات كاربری اراضی مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد
-روش وابزار گردآوری اطلاعات
جهت انجام مطالعات نظری و عملی در این پژوهش از روشهای ذیل استفاده شده است.
1- روش کتابخانه ای:
استفاده از اسناد و مدارک آمار اطلاعات موجود در سرشماریها و متون فارسی مرتبط واسناد تصویری مانند نقشه های پایه
2- روش میدانی:
مشاهدات میدانی
1-6 پیشینه و سابقه انجام تحقیق :
- مطالعاتی که در زمینه تحلیل و بررسی و نحوه توزیع و تغییرات کاربری اراضی در زمینه تغییرات كاربری اراضی درسطح جهانی ودرسطح منطقه صورت گرفته است عبارتنداز:
استفاده از سیستم اطلالعات جغرافیایی ( (GIS درتعیین مكانی مناسب برای ساختمان سازی مطالعه موردی است كه دانشگاه همپلت در برلین انجام داده است .منطقه مورد مطالعه در شمال شرقی برلین قرار گرفته است .دراین تحقیق از مدل فازی (FUZZY) در تحلیل تناسب اراضی برای ساختمان سازی استفاده شده است .دراین مدل اولویتها بوسیله درجات متفاوت مناسب اراضی تعیین شده اند ،(مركز اطلاعات جغرافیایی ،1375)
در منطقه15 نیزمطالعاتی دز زمینه تغیییرات كاربری اراضی صورت به انجام رسیده است كه به شرح زیر می باشد:
مطالعات سازمان فضایی وسیمای شهری كه به بررسی چگونگی الگوی توزیع قطعات زمین بین كاربریهای مختلف پرداخته است وشدت نسبی این تاثیر رابا توجه به الگوی توزیع قطعات زمین بر حسب مساحت آن در كاربریهای شهری مورد بررسی قرار می دهد
مطالعات طرح های بالا دست كه به برسی مغایرتهای كاربری وضع موجود با كاربری های طرح تفضیلی ودلایل عدم تحقق برخی كاربریهای پیشنهادی درسال 1375 می پردازد
- مطالعاتی که در زمینه تحلیل و بررسی و نحوه توزیع و تغییرات کاربری اراضی در قالب پایان نامه های تحصیلی به انجام رسیده است به شرح زیر می باشد:
- تحلیل تناسب مکانی- فضایی کاربری اراضی شهری با استفاده از GIS محدوده شهرداری منطقه 17 تهران(پایان نامه کارشناسی ارشد حسین درخشان سال 1384)
این پژوهش به منظور تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی شهری منطقه براساس تقسیمات کالبدی شهر و تعیین میزان سازگاری کاربریها نسبت به همدیگر به منظور راهگشایی برای رسیدن به وضع مطلوب و هماهنگ با امکانات اجتماعی- اقتصادی منطقه
بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی و خشکسالی بر تغییرات میلیان آبی تالاب پریشان (پایان نامه کارشناسی، نسیم صبای، 1381)
نقش مدیریت اداری و نهادهای شهری در تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیرامون شهر (علیرضا محمدی ،مطالعه مورد شهر گرمسار)
هدف از پژوهش ارائه فاکتورهایی که در تعیین و چارچوب توسعه از طریق کاربریها نقش داشته و توسعه و عملکرد فضایی شهر و تاثیر در روند توسعه منطقه داشته باشد.
بررسی نحوه توزیع کاربریهای شهر ابهر و ساماندهی آن (میترا محمد بیگی ،پایان نامه کارشناسی ارشد)
بررسی تغییرات کاربری کارکردی بافت مرکزی شهر رشت (مریم اکبر ،پایان نامه کارشناسی ارشد)
تدوین ارائه الگوی بهینه کاربری اراضی شهری در ایران (مطالعه موردی: شهر قزوین، سید احمد رضا یکانی فرد، رساله دوره دکتری) در این رساله ابتدا به این مساله پرداخت شده است که مطالعات کاربری زمین دارای چهارچوب خاص نظری و روش شناختی است و ثانیا دو مدل نرم افزاری کاربری اراضی شهری یعنی What if? و Urbanism براساس ساختار طراحی و عملکردی آنها، عناصر عملکردی خاصی دارند. در واقع در این رساله مقایسه ای بین تحلیل های کامپیوتری بر نرم افزارهای عمومی GIS و مدلهای نرم افزاری اختصاصی کاربری زمین براساس اطلاعات منطقه مورد مطالعه (شهر قزوین) صورت گرفته است.
-تحلیل سازگاری کاربری اراضی شهری در شهرک شهید یاغچیان تبریز (پایان نامه کارشناسی ارشد. فیروز فروغی)
این پژوهش به منظور پاسخگویی به این مساله که توسعه کالبدی پیوسته (شهرک شهید یاغچیان) براساس معیارهای شهرسازی صورت گرفته و کاربریهای آن براساس معیارهای رایج شهرسازی طراحی و مکانیابی شده اند؟ تدوین شده است.
- کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در تحلیل مناسبت درون شهری باقر شهر (پایان نامه کارشناسی ارشد علی اصغر رحیمیون)
در این پایان نامه، نگارنده با تشریح تکنیکهای موجود در تحلیل مکانی کاربری زمین، معیارهای تحلیل مناسبت اراضی شهری را بدو دسته معیارهای طبیعی و مصنوعی یا انسان ساخت طبقه بندی کرده و با استفاده از روش خطی و مدل همپوشی لایه ها در GIS میزان عرضه اراضی برای کاربریهای مسکونی و غیر مسکونی را مشخص کرد.
1-7 مسائل و مشکلات تحقیق :
در هر تحقیقی مشکلات و مسائل خاصی وجود دارد که این تحقیق نیز از این مورد استثنا نبوده است.
از جمله مشکلات فراروی این تحقیق بحث مربوط به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در وضع موجود منطقه مورد مطالعه بوده که با توجه به فقدان اطلاعات بصورت منظم و در بعضی از مواقع عدم همکاری مناسب سازمانهای زیربط در زمینه اطلاعات لازم و با توجه به اینکه کشور ما آمار و اطلاعات در حدی نیست که همیشه بتوان از روشهای بسیار پیچیده که پارامترهای زیادی در آن دخیلند استفاده کرد بنابراین می توان گفت با توجه به اطلاعات موجود و محدودیت زمان و امکانات تحقیق محقق با مشکلاتی روبر بوده است .
2-1 مقــدمه :
تحقیقات مربوط به ساخت شهر در سالهای اخیر نشان می دهد که بدون کاربری زمین نمی توان به الگوی بهینه ی زیست در شهرها دست یافت. یکی از جنبه های اصلی ساخت شهر ، برنامه ریزی کاربری اراضی شهری است . برنامه ریزی کاربری اراضی شهری ، بایستی مسائل و مشکلات شهر را حل نموده و نوع مصرف زمین شهر را در راستای ساماندهی فضایی کالبدی و ساخت شهر مهیا نماید .
با توجه به اینکه برنامه ریزی کاربری اراضی شهری جزء اصلی برنامه ریزی شهری محسوب می شود و در مواردی معادل برنامه ریزی شهری به کار گرفته می شود بنابراین سیر تحولات شهرسازی و برنامه ریزی شهری در واقع نمایانگر تاریخ تحول برنامه ریزی کاربری اراضی شهری محسوب می شود( زیاری ، 1381 ، 6 ).
برای شناخت بهتر موضوع تحقیق در ابتدا باید به بررسی پیشینه ی آن در سطح دنیا ، منطقه و ناحیه مورد مطالعه پرداخت تا ضمن اینکه مقایسه ای بین ناحیه خود با دیگر نقاط داشته باشیم به معایب و محاسن طرح های اجرایی پیشین پی برده و با شناخت بهتر آن بتوان برنامه ریزی بهتری نمود .
در این فصل سعی گردیده پیشینه ای از مطالعات کاربری در دنیا و ایران ومنطقه 15 وهمچنین مبانی نظری تحقیق و نظریه هاومدل های توزیع كاربری زمین ارائه شود، گرچه در فصل گذشته بحث مختصری بر روی تاریخچه مطالعات کاربری زمین گردیده است اما در این فصل بیشتر به این مقوله می پردازیم .
2-2 مفاهیم تحقیق
2-2-1 محتوای طرح کاربری زمین
طرح کاربری زمین بیانگر الگوی آتی استفاده از زمین در هر شهر است و انواع گوناگون کاربری های شهری (مسکونی، تجاری، صنعتی) و استفاده های عمومی (مانند آموزشی، بهداشتی، اداری و تفریحی) را تعیین می کند. علاوه بر تعیین نوع استفاده از زمین، تعیین شدت و کثرت کاربری یا تراکم استفاده های متفاوت نیز اهمیت دارد (سعیدنیا1378،ص15)
2-2-2 مفهوم زمین
زمین در برنامه ریزی شهری دو مفهوم متضاددارد.
1- زمین به عنوان یک منبع طبیعی (نظیر آب و هوا) که بهره مندی از آن برای سکونت و زندگی و حفاظت آن برای نسلهای آینده اهمیت حیاتی دارد.
2- زمین به عنوان نوعی دارایی که در چارچوب مالکیت خصوصی، کالا قلمداد می شود و برای کسب منفعت و درآمد شخصی قابل تملک و خرید و فروش است. (سعیدنیا1378،ص14)
2-2-3 ناحیه
ناحیه فضا یا قسمتی از كره زمین یا خاك یك كشور است كه عوامل طبیعی، اقتصادی و اجتماعی آنرا از محیط خود متمایز كرده است(شیعه،1369،ص89)
فرهنگ آكسفورد ناحیه را منطقه ای میداند كه غالبا مرزهای تثبیت شده‌ای ندارد.
2-2-4 محله ها و ناحیه های شهری
در تعیین حدود، ناحیه ها و محله ها شهری، عوامل مهم دخالت دارند که یکی از آنها وضع موجود است که در آن حدود محلات که هر یک از نظر تاریخی عملکردی دارند. بررسی می شود و هر کدام نیز دارای مراکزی هستند که شالوده وجودی محلات را بیان گذارنده اند که مردم در آنها به معاشرت و خرید و فروش می پردازند. (شیعه،1379،ص)
2-2-5 برنامه ریزی
عبارت است از پویش هدایت عقلایی مکانیزم تصمیم گیری در امور توسعه اقتصادی اجتماعی در ابعاد زمانی بلند مدت میان مدت کوتاه مدت به منظور بهره برداری منطقی و هماهنگ از امکانات و منابع در جهت تامین نیازمندیهای عمومی و اساسی جامعه(حسین زاده دلیر،1380،ص5)
2-2-6 برنامه ریزی شهری
ایجاد محیطی راحت تر، بهتر، آسان تر و موثر برای شهرنشینان (شیعه،1381،ص9)
2-2-7 منطقه
منطقه عبارت است از فضای یک کشور و یا کره که عوامل طبیعی اقتصادی و اجتماعی آنرا از محیط اطرافش متمایز نموده و فضایی همسان بوجود آورده است.
منطقه یک مفهوم قابل انعطاف است که به ناحیه ای مداوم از جهت زندگی و مکانی محلی اطلاق می گردد که به صورت میانی بین سطوح ملی و شهری قرار می گیرد. (آسایش، 1381،ص43)
2-2-7-1 انواع مناطق
مناطق را می توان براساس اهداف و دیدگاههای محقق و برنامه ریز و یا با توجه به هر موضوع خاصی که یک پژوهشگر برای تحلیل و برنامه ریزی در نظر تقسیم بندی نمود
الف- منطقه همگن:
منطقه همسان یا همگن یک فضای جغرافیایی است که نسبت به یک یا چند متغیر و معیارهای انتخاب شده جهت تعیین منطقه همگن می باشد. این فضای جغرافیایی دارای چند ویژگیهای، اقتصادی، جغرافیایی، فرهنگی و غیره باشد.
ب- منطقه خدماتی
یکی دیگر از معیارهایی که می توان بوسیله آن مناطق را ایجاد نمود خدماتی است که برای آن منطقه خاص ایجاد می شود. ملاک و معیار تشخیص منطقه خدماتی، تراکم ارتباطات حمل و نقل و... پارامترهای توزیع در تجارت داخلی و خارجی منطقه و... می باشد.
ج- منطقه قراردادی یا کاربردی
منطقه قراردادی محدوده جغرافیایی است که براساس سنجه های منتخب، همنواخت یا همگن می باشد. منطقه کاربردی اغلب شامل واحدهای جمعیتی غیرهمگنی مانند یک مرکز شهری و شهرهای کوچک و روستاهای اطراف آن است که از نظر عملکردی با یکدیگر در ارتباط نزدیک متقابلند. (آسایش، 1381،ص46)
2-2-8 برنامه ریزی کاربری اراضی شهری
مجموعه ای از فعالیتهای هدفمند است که محیط مصنوع را سامان می بخشد و در حد مقدور، خواسته ها و نیازهای جوامع شهری را در استفاده از اراضی فراهم می آورند (پور محمدی،1382،ص3)
2-2-9 فرایند برنامه ریزی کاربری اراضی
فرایند برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به مثابه زمینه های دیگر برنامه ریزی از درک پدیده های برنامه ریزی (تعریف مساله یا مشکل) شروع و پس از تدوین اهداف و تعیین اولویتها به تولید راهبردها و ارزیابی و اجرا منجر می شود و این روند به صورت ممتد و دورانی ادامه می یابد.
فرایند برنامه ریزی کاربری اراضی شهری به صورت ساده می توان متشکل از سه مرحله دانست.
1- ساخت وضع موجود 2- تعیین اهداف 3- روش کار طبق فرایند فوق برنامه ریزی کاربری اراضی شهری تعریف مساله در برگرفته عنوان روش و جز مساله، تعیین اهداف ابعاد، زمینه ها و تجربه ها و تجزیه و تحلیل ساختار آن است.
گام دوم:
تعیین اهداف و مقاصد اهداف و مقاصد در برنامه ریزی کاربری اراضی ارتباط نزدیکی با تعریف مساله دارد شامل محدوده کلی مساله و به طور کلی مقاصد و نتایجی است که راه حل ها در صدد دستیابی به آنها هستند و تا حد امکان باید به صورت کمی بیان شوند تا سطوح نسبی دستیابی به آنها ممکن و قابل مقایسه باشد.
گام سوم:
تعیین رهنمودهای کلی در جهت اراته راه حلها برای تصمیمات برنامه ریزی و اجرایی
گام چهارم:
ارزیابی طرح و انتخاب
گام پنجم:
اجرا و کنترل پیشرفت کار (پور محمدی ،1382،ص6)
فرایند طراحی کاربری اراضی در برنامه ریزی فضایی شهر به 6 مرحله نیمه مستقل و متوالی تقسیم است و در یک مرحله جداگانه (مرحله هفتم) که به نام مرحله طراحی یا طراحی مجدد است: نتایج شش مرحله قبلی تحلیل می شود. در مرحله اول این فرایند تقاضاهای آتی برای مکان (محل و موقعیت مناسب) و فضا (فضا و مساحت مناسب) را ارائه می دهند که با عنوان نیازهای کمانی فضایی مطرح است.
بطور خلاصه این هفت مرحله عبارتند از:
مرحله اول: فرمول بندی نیازهای مکانی
مرحله دوم: نیازهای فضایی
مرحله سوم: تحلیل تناسب اراضی
مرحله چهارم: برنامه مقدماتی آزمایشی الگوهای تویعه افق بسیار دور
مرحله پنجم: تعیین ظرفیت تصرف
مرحله ششم: الگوهای آزمایشی برای طرح کاربرد اراضی، موازنه عرضه و تقاضای کاربریهای اصلی در افق 25-20 ساله
مرحله هفتم: طرح برنامه کاربری اراضی- ترکیب دوباره گامهای قبلی و تطبیق نمودن طرح با دیگر مراحل برنامه ریزی (رحیمیون1377،ص17)
مرحله سوم این فرایند تحلیل تناسب اراضی است که همه شامل نقشه های مناسب اراضی است که براساس شرایط محیطی، عوارض زمین، مراکز فعالیت، سیستمهای زیر ساختی و نواحی خدماتی آنها تولید می گردد. که مربوط به خصوصیات وضع موجود و ضوابط موجود مکانی کاربری زمین می باشد.
در این تحقیق سعی شده این مرحله از فرایند تدوین تدوین طرح اراضی در مورد کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. به عبارت دیگر سعی شده است به این سوال اساسی پاسخ داده شود که آیا کاربری اراضی منطقه 15 تهران در وضع موجود مطابق معیارهای مکانی- فضایی کاربری زمین بویژه از نظر ارتباط کاربریها با همدیگر و سلسله مراتب عملکردی شهر صورت گرفته است یا خیر؟
2-2-10 اصول طبقه بندی کاربری اراضی شهری
طبقه بندی کاربری زمین در نظام برنامه ریزی عمدتا یا براساس نوع فعالیتها است یا براساس عملکرد کاربریها در مقیاسهای متفاوت است. از نظر تئوری طبقه بندی کاربری اراضی بایستی براساس نوع فعالیتهای شهری انجام گیرد.
براساس این نوع طبقه بندی کل کاربریهای شهری در هر شهر در چهار طبقه مجزا از نظر فعالیتهای قرار می گیرند که عبارتند از:
فعالیتهای مسکونی
فعالیتهای رفاه عمومی
فعالیتهای استخراجی تولیدی
سایر فعالیتها
فعالیتهای مسکونی شامل کاربریهای مسکونی با تراکم های متفاوت محلات و پارکهای شهری است.
فعالیتهای رفاه عمومی شامل کلیه کاربریهای است که به نوعی در جهت رفاه عمومی ساکنین شهر فعالیت دارند. گروههای اصلی این نوع فعالیتها عبارتند از: کاربری آموزشی، ورزشی، بهداشتی، درمانی، مذهبی، فرهنگی، پذیرایی، اداری و نظامی تاسیسات شهر و تجهیزات شهری، فعالیتهای تولیدی استخراجی که شامل پنج گروه اصلی است که در آن کاربری اراضی صنایع، کشاورزی و استخراجی به حمل و نقل مراکز تجاری، مراکز توزیع دارند.
2-2-11 تعریف مدیریت
مدیریت روش دستیابی به اهدافی می باشد که برای سازمان در نظر گرفته می شود. یا مدیریت به کار بردن افراد و گروه ها برای رسیدن به مقاصد سازمان گفته می شود.( سعیدنیا1381،ص20)
2-2-12 مدیریت شهری
شهر همچون سازمانی است که راس آن عنصری برای برنامه ریزی آینده و اداره امور شهری وجود دارد که این عنصر را مدیریت شهری می نامند. مسائل بسیاری در شهرها وجود دارند که برای حل آنها وجود مدیریت شهری الزامی قلمداد می شود. مسائلی مانند چگونگی گسترش آینده، شهر، تامین خدمات عمومی (آب، برق، نظافت ...)( سعیدنیا1382،ص17)
2-3 محتوا و روش تهیه طرح های جامعه و تفصیلی در ایران
دیگر منبع عمده تعیین هدف برای مدیریت شهری، طرحهای توسعه شهری است كه به شرح ذیر می باشد:
2-3-1 طرح هادی شهری
بیشتر برای شهرهای کوچک و بویژه شهرداریهایی که کمتر از 5000 نفر جمعیت دارند طرح هادی در حقیقت تعیین کننده اصول کلی توسعه شهرهاست در این طرح بیشتر هدایت توسعه شهرها مورد توجه قرار می گیرد. در آنچه که معمولا در یک طرح جامع شهری بایستی مورد مطالعه عمیق قرار گیرد در طرح هادی به صورت کلی مطرح می گردد. از طرح هادی می توان به عنوان برنامه راهنمای توسعه نیز نام برد.
2-3-2 طرح جامع شهر
طرح جامع شهر عبارت از طرح بلند مدتی که در آن استفاده از اراضی و منطقه بندی مربوط به حوزه های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی، تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندیهای عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل مراکز انتهای خط (ترمینال) و فرودگاه ها و بنادر و سطح لامز برای ایجاد تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویتهای مربوط به آن تعیین میشود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نمادهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می گردد. طرح جامع شهر، برحسب ضرورت قابل تجدید نظر خواهد بود. (حجتی اشرفی ، نشر گنج دانش)
2-3-3 طرح تفصیلی
طرح تفضیلی در حقیقت تنظیم برنامه های مفصل و انجام اقدامات جزء به جزء در مناطق و محلات شهری و طراحی آنهاست.
طرح تفضیلی عبارت است از طرحی که براساس معیارها و ضوابط کلی و طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمینهای شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها، وضع دقیق و تفضیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم ساختمانی در واحدهای شهری، اولویتهای مربوط به مناطق بهسازی، نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می شود و نقشه ها و مشخصات مربوط به مالکیت براساس مدارک ثبتی، تهیه و تنظیم می گردد.
در واقع محتوای طرح تفضیلی عبارت است از نقشه های کاربری اراضی، شبکه های ارتباطی، مساحت ها، سرانه ها، معیارها و ضوابط دقیقی و اجرایی طرح جامع شهر که پیش از تهیه طرح تفضیلی تهیه شده و به تصویب مراجع رسمی رسیده است.
2-4 پیشینه مطالعات کاربری زمین
2-4-1 پیشینه مطالعات کاربری زمین در دنیا
پیشینه مطالعات کاربری زمین در دنیا چندان نیست و به اوایل قرن نوزدهم برمی گردد . پیشگام در این عرصه یک نجیب زاده روستایی پروسی به نام فون تونن بود که در سال 1826میلادی دست به انتشار اثر خود تحت عنوان دولت منزوی در ارتباط با کشاورز و اقتصاد ملی زد. فرض او بر این پایه قرار داشت که در سرزمین که خصوصیات آن کاملا یکنواخت است تحت شرایط ایده آل ، نقطه ی اصلی و کانونی شهر در مرکز قرار خواهد گرفت در این صورت بسط شهر به صرت دوایر متحدالمرکز بر گرد آن انجام می گیرد ( صابری فر ، 1374 ، 11 ).
پس از وی بود که مطالعات کاربری زمین شهری آغاز شد . همانگونه که گفته شد فون تونن بهره ی اقتصادی انواع کاربری زمین را با فواصل مختلف از شهر مرکزی تعیین کرد و در پایان کار ، پراکندگی مطلوب تولید و کاربری زمین را به صورت یک سری دوایر هم کانون مشخص نمود . این نظریه ، اولین نظریه بهره ی اقتصاد مکانی در علم جغرافیاست که برای مطالعات شهری مفید بوده و هم در بررسی های روستایی و کاربری زمین اساس کار قرار گرفته است ( شکوئی ،1379 ، 83 ).
بعد از فوتن ، کهل به سال 1841م رابطه بین شهر و محیط فرهنگی آن را مورد مطالعه قرار داد و در آن تاثیر خطوط حمل و نقل را در به وجود آوردن مراکز شهری خاطر نشان ساخت . در سال 1894 م کولی نشان داد که خطوط حمل و نقل ، فاصله ی راه آهن ، در ایجاد و توسعه ی مراکز تجاری نقش موثری دارد . قبل از این دانشمند ، راتزل نیز توجه اصلی خود را روی خطوط حمل و نقل به عنوان عامل موثر در ایجاد شهرها معطوف داشت . پس از وی هیگ در سال 1927 م در پی آن برآمد تا معلوم دارد چرا تراکم های فوق العاده ای از مردم و کارخانجات در شهرهای بزرگ صورت گرفته است . به سال 1927م جغرافیدان آلمانی موسوم به بوبک نشان داد که از سال 1899م جغرافیدانان آلمانی به تبعیت از شلوتر و پاره ای دیگر ، تلاش خود را به توضیح جغرافیای داخل شهرها و نوع و چگونگی استفاده از زمین معطوف داشته اند . این مسئله نشان می دهد که قبل از بحث های مربوط به علت وجودی و اندازه و خصوصیات شهرها ، مباحث مربوط به کاربری زمین نیز اهمیت داشته و مورد توجه دانشمندان بوده است . در همین زمان بود که مباحث مربوط به نظریه های مرتبط با ساخت و نقشه و کارکرد شهر مورد توجه دانشمندان در سایر کشورها و به خصوص در آمریکا قرار گرفت ( اولمن ، 1374 ، 141 ).
یکی دیگر از بحث های جدیدی که در این زمینه در دهه ی 1970 م ارائه شده است و روز به روز در حال تکامل است روش توسعه ی پایدار زمین است . هدف از این روش بهتر شدن وضعیت اقتصادی اجتماعی جامعه است به طوری که نیازهای همه ی گروه ها را برآورده سازد و با استفاده بهینه از منابع ، نیازهای نسل فعلی برآورده شود و نیازهای نسل آینده را نیز در نظر گیرد . در بین منابع ، زمین از اهمیت بیشتری برخوردار است چرا که منشا بسیاری از انرژی هاست .توسعه ی پایدار زمین نوعی استفاده از زمین است که نیازهای نسل حاضر را تامین می کند ولی در عین حال فرصت ها را برای تامین نسل آینده حفظ می نماید ، به طوری که این امکان به نسل های آینده داده شود که حداقل وضع آنها از نسل فعلی بدتر نباشد( عسکری ، 1381 ، 8 ) .
انواع طرح های کاربری زمین از نیمه ی دوم قرن بیستم تاکنون دارای ویژگی هایی بودند که با مقایسه می توان دگرگونی های آنها در این مدت مشاهده نمود .
اولین نمونه طرح های کاربری زمین که در قالب طرح کلی در دهه ی 1950 م تهیه شدند ، غالبأ هدف های کلی توسعه ی شهر را به شکل نقشه های تفصیلی و بلند مدت تدوین می کردند و در آنها ملاحظه های اجرائی طرح چندان مورد نظر نبود ، مشارکت شهروندان در آنها اعمال نمی گردید و سیاست های مشورتی برای سرمایه گذاری درآنهاانعکاس نداشت .
دومین نمونه که به صورت طرح کاربری زمین تهیه می شد ، نیز حاوی سیاست های کاربری زمین و هدف های اجرایی به صورت نقشه های تفصیلی و بلند مدت بود . در این طرح مشارکت مردم در فرآیند تهیه طرح به صورت فعالانه انجام می گرفت .
نسل سوم طرح های طبقه بندی کاربری زمین در دهه ی 1960 م بودند ، در این طرح ها مکانیابی فعالیت ها و تعیین عوامل محرک رشد شهری به صورت نقشه های کلی و کوتاه مدت صورت می گرفت . پیوندهای اجرایی در این طرح و مشارکت هاتی مردمی در آن به صورت نسبی مد نظر بود .
چهارمین شکل طرح های کاربری زمین ، طرح های سیاست گذار ی شهری در اواخر دهه ی 1960 م بودند . این نوع طرح ها حاوی سیاست های گوناگون توسعه ای برای شهر در افق زمانی میان مدت بودند اما هیچ گونه نقشه ی کلی یا تفصیلی شهری نداشتند . پیوندهای اجرایی سیاستها ، مشارکت عمومی شهروندان در تدوین طرح ها و پیوندهای اجتماعی و سیاسی به صورت نسبی انجام می گرفت .
طرح های مدیریت توسعه ی شهری پنجمین شکل طرح های کاربری زمین بودند که در دهه ی 1970 م در کشورهای مختلف به کار گرفته می شدند . در این طرح ها اقدامات ویژه برای مدیریت رشد شهر به صورت کوتاه مدت و در نقشه های ناحیه ی ویژه ای جهت رشد و توسعه ی شهر مشخص می گردید ، مشارکت عمومی فعال شهروندان و سیاست های ضروری برای سرمایه گذاری توسعه زا در شهر در این طرح ها مدنظر قرار می گرفت .آخرین و کاملترین نوع طرح های کاربری زمین که تاکنون مورد استفاده قرار می گیرد . طرح های ترکیبی کاربری زمین هستند که در آنها طراحی ـ سیاست گذاری ـ مدیریت با یکدیگر پیوند می خورند .
نسل آخر طرح های کاربری زمین مجموعه ای از نقاط قوت و ترکیبی نوآورانه از ویژگی های مثبت و ممتاز طرح های قبلی را در برمی گیرد . در طرح های ترکیبی کاربری زمین سیاست های توسعه ی شهری به همراه اقدام های اجرایی ضروری ، هم به صورت کوتاه مدت و هم به صورت بلند مدت در نقشه های کلی منعکس می شوند(اشکوری ، 1374 ، 33 )
2-4-2 کاربری زمین در قاره های مختلف جهان
اگرچه تشابهات و تفاوت های کاربری زمین در بین قاره های مختلف دنیا بسیار زیاد است ولی نمی توان به یک سری تعمیمات در این مورد دست یافت . این تشابهات و تفاوت ها عمدتا به دلیل شرایط تاریخی ، سیاسی ، اجتماعی ، فنی و مذهبی هر نقطه و نیز تاثیرات هریک از این عوامل بر کاربری زمین هر کشور یا قاره می باشد .
شباهت های درون قاره ای کاربری زمین معمولا در کشورهایی است که به طور جغرافیایی و بر اساس قاره ای دسته بندی شده اند . کشورهای آسیایی با گذشته ی طولانی در برنامه ریزی شهری ، امروزه با مشکلات زیادی مانند نرخ بالای رشد جمعیت ، گسترش شهرها و آلونک های شهری مواجه اند . این کشورها تلاش دارند تا در آینده ، تمرکز زدایی را در دستور کار خود قرار دهند . وضعیت کشورهای افریقایی از نیروهای استعماری و راه آهن تاثیر پذیرفته است . معمولا این کشورها با نرخ بالای شهرنشینی و افزایش جمعیت و گسترش آلونک نشینی مهاجران روستایی مواجه هستند .این کشورها تصمیم گرفته اند تا برنامه ریزی شهرهای درجه ی دوم ، طرح های سلسله مراتبی و مشارکت های مردمی را اجرا نمایند که البته به کمک سازمان های بین المللی نیاز دارند . احتمالا این کشورها در آینده برتصمیم تمرکز زدایی دولت مرکزی تاکید خواهند داشت . کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای آمریکای شمالی از جهت نابودی زمین های حاصلخیز خود ، گسترش شهری ، نوسازی درون شهری دارای ویژگی های مشترکی هستند . برنامه ریزی این کشورها بسیار جامع بوده و بر مفاهیم زیست محیطی تاکید می شود . آمریکای مرکزی و جنوبی از قوانین اسپانیای هند شرقی و مالکیت زمین های روستایی تاثیر پذیرفته اند . امروزه این کشورها با نرخ بالای رشد جمعیت شهری ، نبود ثبات سیاسی و ساز و کار اجرایی در برنامه ریزی خود مواجه اند . احتمالا در آینده فشار مردم این کشورها بر دولت های خود برای تمرکز زدایی تصمیم گیری ها بیشتر خواهد شد ( کیانی ، 1379 ، 15 ) .
تشابهات بین قاره ای عموما از تاثیر راه آهن و نیروهای استعماری در توسعه ی تاریخی نظام های کاربری زمین ، رشد بالای جمعیت شهرنشین و مشکلات مربوط به آن ، استفاده از طرح های سلسله مراتبی و ایجاد شهرهای جدید و و فشار موجود و آتی تمرکز زدایی جمعیت ، صنعت و تصمیم گیری ها نشأت می گیرد .
تشابهات در سطح بین المللی ، هم درون قاره ای و هم بین قاره ای ، عمدتا متاثر از مذاهب و ایدئولوژی ، مشکلات شهری و افزایش مشارکت های مردمی در فرآیند برنامه ریزی می باشد . سرانجام اینکه تفاوت های مشخصی در بین کشورها ی مختلف از جهت مشکلات شهری ، روستایی ، اصول سوسیالیستی ، روابط موقعیتی ـ مکانی ، بورس بازی زمین ، برنامه ریزی جامع و برنامه ریزی شهرهای درجه ی دوم می باشد (1993, 11 Ratcctliffe, )
2-4-3 پیشینه ی مطالعات کاربری زمین در ایران
سابقه ی مطالعات کاربری زمین در ایران بسیار کم است و به زمان تهیه اولین طرح های جامع شهری بر می گردد . طرح های شهرسازی اوایل دهه ی 1300 تا حدود سالهای دهه ی 1340 ، بیشتر طرح های گذربندی و ساختمان سازی بودند تا طرح های کاربری زمین . این طرح ها عموما دارای مشخصات ذیل بودند :
1 ـ ساخت خیابان ها و میادین با وسعت کافی و متناسب با نیازهای شهرسازی آن زمان در مرکز شهرها و به ویژه محله های قدیمی و امتداد دادن آن با مبادی ورودی شهرها
2 ـ ساخت خیابان های کمربندی در پیرامون شهرهای بزرگ که بیشتر شکل مستقیم شمالی جنوبی یا شرقی غربی داشتند و در برخی نقاط به شکل قوسی بود .
3 ـ تخریب محلات فرسوده و گورستان های مراکز شهر و تبدیل آنها به بوستان های عمومی
4 ـ تشویق و گاهی وادار سازی مردم شهر به زیبا سازی ساختمان ها و به ویژه ساختمان های کنار خیابان
5 ـ تعیین نقشه ی گذر بندی آینده در زمین های خالی شهر و پیرامون آن
6 ـ گسترش و بازسازی برخی گذرهای محلات قدیمی شهر برای بهسازی این محلات ( هاشمی ، 1367 ، 77 )
از جمله شهرهایی که این طرح ها در آنها به اجرا درآمد می توان به تهران ، اصفهان ، همدان ، سنندج ، شیراز ، ارومیه ، بیجار و غیره اشاره کرد .
با وجود مشکلات عدیده ای که شهرهای ایران با آن مواجه بودند ، مدیران شهری و دولتی ، تا دهی ی چهل توجه چندانی به امر برنامه ریزی دقیق نداشتند و تنها در برنامه ی سوم عمرانی کشور است که با دعوت از متخصصین خارجی و بعضا با همکاری برخی از اندیشمندان داخلی اقدام به مطالعه نمودند و از این طریق به تهیه و تصویب طرح های جامع اهتمام ورزیدند . لیکن این اقدام به دلیل عدم وجود آمار و اطلاعات دقیق و با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی مردم ، مدتها به طول انجامید و برنامه ریزان نیز که جامعه ایرانی را رونوشتی واقعی از جامعه ی غربی می دانستند ، اقدام به ارائه طرح ها و برنامه هایی نمودند که تقلید صرف از این کشورها بود .بنابراین نه تنها مشکلات و گرفتاری های ساکنین شهرهای ایران را برطرف نکرد بلکه در بسیاری از موارد به این مشکلات دامن زد و ساکنین این گونه شهرها را با سردرگمی بیشتری روبرو ساخت ( صابری فر ، 1374 ، 13 ) .
در این میان ، برخی رویدادهای سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی مانند اصلاحات ارضی ، بالا رفتن قیمت نفت و غیره موجب افزایش مهاجرت به شهرها و به ویژه شهرهای بزرگ گردید و رشد آرام شهرهای ایران به رشد شتابان فیزیکی ـ جمعیتی تبدیل شد . شهر ایرانی که در طی زمانهای طولانی ، خود را با یک رشد آرام تطبیق داده بود در مواجه با این سیل روزافزون جمعیت ، تاب تحمل نیاورد و گسترش روزافزونی یافت . در این دوران بود که فرهنگ بورس بازی زمین و حاشیه نشینی رشد یافت .
از دهه ی چهل به بعد بود که در طرح های جامع ، به برنامه ریزی کاربری زمین اهمیت داده شد ولی چون با روح شهرسازی و فرهنگ ایرانی سازگار نبود با شکست مواجه شدند . بسیاری از این طرح ها مورد تجدید نظر قرار گرفته اند اما هنوز مشکل طرح های ایرانی حل نشده است در این میان عوامل گوناگونی چون انقلاب اسلامی ایران ، تشکیل وزارت خانه ها و سازمان های جدید ، جنگ ایران و عراق ، رشد جمعیت ، مهاجرت های روستایی و غیره نیز در رشد شهرها موثر بودند و این بر مشکلات شهرها افزود . از طرفی نبود یک سازوکار مناسب موجب شد تا بسیاری از این طرح ها به مرحله ی اجرا نرسد ( کیانی ، 1379 ، 15 ) .
بررسی های انجام شده نشان می دهد که که در طرح های شهری ایران یکی از بخش هایی که بیش از تمامی موارد مورد بی توجهی قرار گرفته است ، بخش کاربری اراضی شهری است به طوری که این بخش به صورت یک بخش کاملا توصیفی و با کمترین سنجش تاثیر و تاثرات داخلی و خارجی انجام می شود . در این طرح ها ، محتوای برنامه کاربری زمین معمولا به تهیه نقشه ی کاربری زمین ، جدول سرانه های کاربری و ضوابط منطقه بندی محدود شده است و در نتیجه کمتر به ابعاد اقتصادی ، محیطی ، حقوقی و اجتماعی استفاده از زمین و فضا توجه می شود . در این طرح ها ، به دلیل نبود پیش شرط های لازم از یک طرف و کاربرد نادرست روش ها و عدم انطباق آنها با شرایط خاص شهرهای ایران از طرف دیگر ، اهداف و سیاست های کاربری زمین در عمل یا به دنباله روی از وضع موجود و یا تحمیل معیارها و ضوابط غیر عملی و غیر واقعی انجامیده است . در نتیجه در نظام شهرسازی ایران ، مفهوم برنامه ریزی کاربری زمین به معنای جامع و وسیع خود ، به صورت روندی هدفمند و روش مند ، کمتر تحقق یافته است .
یکی از ابزارهای مهم برنامه ریزی در زمینه کاربری زمین ، استفاده از سرانه های کاربری زمین است که نقش اساسی در تهیه طرح های شهری و نحوه ی توزیع و تقسیم اراضی شهری دارد . اما مجموعه مطالعات و بررسی های انجام شده در این زمینه نشان می دهد که نظام برنامه ریزی سرانه ای ایران ، اصولا با تنگناهای اساسی نظری و عملی روبروست . به همین دلیل مجموعه روش ها و فنون تعیین سرانه های شهری ، یا اصولا از مفهوم برنامه ریزی کاربری زمین و جامع نگری لازم بی بهره اند و یا پیش شرط های لازم برای کاربرد درست آنها در طرح های شهری ایران وجود ندارد و در واقع ابزار سرانه های کاربری به دلیل خصلت کالبدی ـ کارکردی خود ، بسیار ناتوان تر از آن است که بتواند به تنهایی به نیازهای برنامه ای و ابعاد حقوقی ، اقتصادی و اجتماعی استفاده از زمین و فضا پاسخ گوید ، به همین دلیل در اغلب موارد تحقق پیدا نکرده است ( مهدیزاده ،76 13 ، 26 ) . بنابراین می توان گفت که با توجه به تاثیر این بخش بر سایر اجزاء طرح های شهری از جمله مسائل ترافیکی شهر ، آلودگی محیط زیست ، نوسانات قیمت زمین ، جهات توسعه شهر و ... یکی از عمده ترین دلایل شکست طرح های شهری در ایران نپرداختن به ابعاد مختلف مقوله کاربری زمین می باشد
جهت دریافت فایل تحلیل مکانی و فضایی تغییرات کاربری اراضی شهری منطقه ۱۵ شهرداری تهران لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 7,900 تومان
برچسب ها : تحلیل مکانی و فضایی تغییرات کاربری اراضی شهری منطقه ۱۵ شهرداری تهران , کاربری اراضی شهری , شهرداری تهران , شهرداری , تحلیل مکانی و فضایی , محتوای طرح كاربری زمین , جغرافیا , طرح های شهری , مطالعات کاربری زمین در ایران , طرح هادی شهری , تغییرات کاربری اراضی شهری منطقه ۱۵ شهرداری تهران , تحلیل مکانی و فضایی تغییرات کاربری اراضی شهری منطقه ۱۵ شهرداری تهران