دسته: جغرافیا نمونة شهرهای تاریخی ( یزد ) مجموعه شهر در نخستین بازدیدها از كل مجموعة شهر دو بخشی قدیمی و بخش جدید قابل تشخیص بود با پیشرفت تدریجی كار معلوم شد كه میان سه بخش عمده می توان تمایز قائل شد 1) بخش تاریخی شهر، شامل بخشی قدیمی و درونی شهر مربوط به پیش از قرن نهم هجری قمری ( زمان تألیف تاریخ یزد) 2) بخش تاریخی شهر، شامل بخش میانی كه مجموعة شه
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
بررسی شهرستان یزد
نمونة شهرهای تاریخی ( یزد )
مجموعه شهر : در نخستین بازدیدها از كل مجموعة شهر دو بخشی قدیمی و بخش جدید قابل تشخیص بود. با پیشرفت تدریجی كار معلوم شد كه میان سه بخش عمده می توان تمایز قائل شد :
1) بخش تاریخی شهر، شامل بخشی قدیمی و درونی شهر مربوط به پیش از قرن نهم هجری قمری ( زمان تألیف تاریخ یزد)
2) بخش تاریخی شهر، شامل بخش میانی كه مجموعة شهر را تا استقرار حكومت پهلوی در سال 1299 نشان می دهد.
3) بخشهای جدید و بیرونی كه عمدتاً بیرون دیوارهای تاریخی شهر شكل گرفته است. گسترش این بخشها به ویژه در فاصله 57- 1347 سرعت گرفت و در دوران انقلاب اسلامی بر سرعت آن افزوده شد.
این تقسیم بندی تاریخی به صورتی با تركیب كالبدی شهر نیز هماهنگ است. بخش درونی دارای تركیبی فشرده، بخش میانی تركیبی نسبتاً باز و بخشهای جدید گوناگون است. همچنین این تقسیم بندی در دیگر شهرهای كه در این پژوهش بدانها اشاره شده كم و بیش صادق است.
بخشی تاریخی شهر. شهر یزد برجسته ترین نمونه ای است كه ساخت آن علی رغم تغییرات عمدة اواخردهة چهل به بعد، می تواند روشنگر تركیب فضایی یك شهر سنتی ایرانی در دورة اسلامی باشد. در سه دهه پیش هنوز نشانی مبتنی بر پیشرفت حرفه های سنتی و تجارت و رونق شهر و تخصص پیشه وران و سلسله مراتب در سازمانهای صنفی دیده می شد، كه در این بخش به مواردی اشاره شده است. ویژگیهای این شهر موجب گردید كه در جریان مطلاعات نظم فضایی و ساخت شهر و معماری نواحی گرم و خشك و نیز در بررسیهای تطبیقی، همواره یزد به عنوان نمونه و پایه مورد بررسی واقع شود. در اینجا ابتدا تغییرات كالبدی شهر را در ادوار مختلف تاریخی- تطبیق متن كهن با وضع موجود شهر- با تأكید بر دورة رونق شهر مورد مطالعه قرار می دهیم و سپس به تحلیل عناصر و نظم فضایی شهر می پردازیم.
2-1 یزد. هسته مركزی شهر، حدود قلعة دورة آل كاكویه در بالا و سمت چپ عكس به چشم می خورد. خیابان مسجد جامعه و خود مسجد جامع در پائین دیده می شود . قسمتی از خیابان پهلوی سابق ( اولین خیابان یزد) كه تقریباً جهت شمال شرقی جنوب غربی دارد پیداست. حدود جنوبی قلعة قدیمی ( شمال مسجد جامع) از بین رفته، و در سال 1352، خیابانی ( خیابان سید گل سرخ) در حد غربی قلعه احداث شد، كه كارهای ساختمانی آن چند سال متوقف شده بود. بافت بسته و متراكم محلة قدیمی فهادان و محله های مجاور در خور توجه است.
در قرن پنجم شهر مقر حاكم نشین یكی از سلسله های كوچك محلی به نام آل كاكویه بوده است. در این دوره تغییرات كالبدی روشنی درشهر به وجود آمد. در سال 432 هجری دیواری گرد شهر كشیده شد، و چهار دروازه به نامهای درب كیا، درب قطریان، درب مهریجرد و درب كوشكنو ایجاد گردید
در حال حاضر محل این دروازه ها در شهر قابل شناسایی است. حاكمین این خاندان همچنین اقدام به ایجاد عناصر دیگری در شهر نمودند. ابویعقوب محله ای در شهر بنا كرد كه امروز به همین نام – محلة یاقوبی – شناخته می شود.
در دوره اتابكان یزد قرون ششم و هفتم نیز حكام شهر به ساختن محلات روستایی، باغها، قصر، بازار، مدارس علمیه، سراها و دروازه اقدام نمودند. قریه ای در جانب شرقی شهر كه امرزو به نام مریم آباد شناخته می شود، توسط مادر اسفهسالار قطب الدین ابو منصور
( متوفی 642 هـ) ایجاد گردید و در آن زمان مریاباد نامیده می شد. دروازه ای نیز كه امروز محل آن قابل شناسایی است و محلة آن به نام مالمیر شناخته می شود به دستور مادر امیر بنا گردید.
در دوران حكمرانی آل مظفر در قرن هشتم هجری نیز ساخت كالبدی شهر دچار تغییرات بسیاری شد. محمد بن مظفر امیر مبارزالدین محمد در شهری دیگری به دستور امیر چخماق و فرزندانش ایجاد گردیدند كه امرزو برخی از آنها باقی مانده اند. این عناصر عبارتند از : بازار علی آقا در دورازة مهریجرد 815 هـ ؛ بازار خواجه شمس الدین ؛ مسجد جامع در خارج شهر در محلة سرریگ. 770 و 818 هـ؛ بقعة سیدركن الدین 815 و 843 هـ؛ مدرسه ضیائیه سرپلك 788هـ، مدرسة خانزابنت محمد بن مظفر بیرون دروازه در محلة سراب نو با خانقاه و مقبره 700 هـ، و مزار پیر برج نزدیك به برج دروازة مهریجرد.
آثار دوره صفویه درشهر یزد معدود است. در این دوره بیشتر فعالیتهای حكام و سلاطین وقت به ویژه در اصفهان متمركز بوده است. در یزد مجموعه شاه شامل میدان بزرگ كه تكیه بوده، مسجد و مدرسه شاه طهماسب متعلق به دوره صفوی است. این مجموعه امروز تقریباً به كلی از هم پاشیده شده و در دو نوبت خیابان كشی، تكیه به صورت محوطة تقاطع دو خیابان در آمده است.
بعد از صفویه تا دوره آخر دگرگونی شهر در دهه های اخیر به ویژه می توان از كارهای محمد تقی خان یزدی معاصر شاهرخ میرزای افشار و كرمیخان زند یاد كرد. منجمله باغ دولت آباد كه در سال 1160 به فرمان محمد تقی خان بنا شد و مدتها نیز محل اقامت كریمخان بود. در زمان وی و فرزندانش همچنین عناصر دیگری ماند بازارخان، مدرسه خان، قیصریه خان و میدان مشهور خان احداث گردیدند . در دوره قاجاریه به ویژه اعیان شهر خانه های باشكوهی برای خود ساختند كه از جمله مجموعة عربها را می توان نام برد.
همانطور كه می بینیم حكام شهر كه در ادوار مختلف ادارة كامل منطقه را از نظر اقتصادی اجتماعی زیر نظر داشته اند، در دگرگونی ساخت مركز حكومتی نیز دارای نقش اساسی بوده اند. تاریخهای محلی از كار و وضع زندگی مردم اطلاعات چندانی به دست نمی دهند، اما از متن آنها به نحوه كار در عناصر تولیدی شهر تاریخی مانند كارگاهها كه فضای فعال آنها جریان صدها سال كار یكنواخت را نشان می دهد و امروز نیز برخی از آنها به جا مانده، می توان پی برد. اطلاعات معتمدین محلی كه زندگی نیم قرن پیش را به خوبی به یاد دارند، تصویری از نحوه فعالیتهای اقتصادی و تولیدی در شهر و زندگی اجتماعی فرهنگی مردم و همچنین نحوه عملكرد عناصر شهری به دست می دهد كه در اینجا مورد بررسی قرار می گیرد.
ساخت شهر یزد. بررسیها نشان می دهد كه در گذشته شهر یزد دارای محلات متعددی بوده است. محلات شهر جایگاه زندگی طبقات اجتماعی مختلف، صاحبان مشاغل گوناگون و پیروان ادیان مختلف بوده است. روابط نزدیك اقتصادی اجتماعی نظام محله ای ویژة شهرهای دورة اسلامی و شیوة تولید كارگاهی بر نظم اجتماعی فضایی شهر تأثیر داشته است. به طوری كه دریك محله بخشهای اعیان نشین- صاحبان كارگاههای خصوصی- و طبقة اجتماعی متوسط كنار هم قرار داشته و یا دو محله متعلق به اعیان و متوسط شهری كنار هم قرار می گرفته است. خانه های اعیان نشین معمولا مشخص و مانند مراكز محلات در تقاطع و یا در مسیر گذرهای اصلی قرار داشته است.
جهت دریافت فایل بررسی شهرستان یزد لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 2,900 تومان
برچسب ها : بررسی شهرستان یزد , مسجد جامع , دانلود بررسی شهرستان یزد , شهرستان یزد , ارگ , یزد , جغرافیا , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه