دسته: جغرافیا شهرستان شاهیندژ یکی از ۱۴ شهرستان استان آذربایجان غربی است که در قسمت جنوب شرقی این استان قرار دارد مرکز این شهرستان شهر شاهیندژ میباشد شهرستان شاهیندژ از سمت شمال به استان آذربایجان شرقی، از سمت جنوب به استان کردستان، از سمت جنوب غرب به شهرستان بوکان، از سمت شمال غرب به شهرستان میاندوآب و از سمت شرق به شهرستان تکاب محدود میگردد آخرین آمار
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
شهرستان شاهین دژ
شهرستان شاهیندژ یکی از ۱۴ شهرستان استان آذربایجان غربی است که در قسمت جنوب شرقی این استان قرار دارد. مرکز این شهرستان شهر شاهیندژ میباشد. شهرستان شاهیندژ از سمت شمال به استان آذربایجان شرقی، از سمت جنوب به استان کردستان، از سمت جنوب غرب به شهرستان بوکان، از سمت شمال غرب به شهرستان میاندوآب و از سمت شرق به شهرستان تکاب محدود میگردد:
آخرین آمار قبل از تبدیل به شهرستان، در روزگاران گذشته بخش شاهین دژ یکی از بخش‌های شهرستان مراغه بود و در فاصله مستقیم ۸۵ کیلو متری جنوب شرق مراغه قرار گرفته و از شمال به دهستان آجرلو و دهستان چهاردولی از جنوب به شهرستان سقز از شرق به دهستان احمد آباد و دهستان تکاب از غرب به بخش بوکان محدود می‌گشت. بخش شاهین دژ از دو دهستان به نام دهستان حومه و دهستان گوی آقاج و ۸۱ آبادی بزرگ و کوچک تشکیل و تعداد کل جمعیت با روستا ۱۸،۴۴۰ و روستاهای مهم آن، هاچه سو، هولاسو، قوزلو، محمودآباد و غیره بود.
نام اصلی و قدیمی شاهین دژ در زمان اورارتویی‌ها بر اساس مستندات اوکانی و بعدها ساناکا بوده در زمان ساسانی به دلیل موقعیت جغرافیای خواص و طبیعی که مانند دژ طبیعی بود به شاهان دژ(شاه=بزرگان+دژ)نام گذاری شد. ولی پس از مدتی به دلیل رشادتهای فرزندان ان سرزمین در مبارزه با ظلم و جور به شاهین دژ تغییر نام داد و با ورود اسلام به ایر ان صائین قلعه معروف شد، صائین قلعه از ترکیب دو کلمه صائین و قلعه میباشد. صائین به معنی شأن، شوکت و بزرگی و معرب کلمه شاهین (عقاب) میباشد در لغت به معنای نگهبان و نگهدارنده، (سایین در زبان ترکی به معنای پاک و منزه و بزرگ میباشد.) و قلعه نیز به معنی دژ یا دز است. و این نام گذاری به این دلیل بوده‌است که قبل از اسلام بسیاری از بزرگان دین زرتشت برای زیارت و نیایش به آتشکده آذرگشسب واقع در تخت سلیمان می‌رفتند، پس از طی مسافتی طولانی برای خستگی راه دنبال استراحتگاهی خنک و مناسب بودند، که به زیارتگاه (آتشکده) نیز نزدیک باشد. از این رو در محل کنونی شاهین دژ یعنی در ۳۰ کیلومتری غرب آتشکده بنایی ساختند که به مرور زمان تبدیل به شهر شد. و شاهین را نماد نگهبان برای قلعه (دژ) قراردادند. همچنین در شمال شهرستان صخره‌هایی مرتفع مشهور به هلانه دال (لانه عقاب) معروفند وجود دارد.
شاهین دژ بیان گر مفهوم قلعه عقاب میباشد و تا زمان ساسانیان این منطقه به این نام مزین بوده‌است. ولی پس از ظهور دین مقدس اسلام و حمله اعراب نام آن به صائین قلعه تغییر یافت. نام این شهر در رژیم شاهنشاهی پهلوی که تازه تشکیل شده بود به صائین دژ تغییر پیدا کرد و این نام به دشت کوچکی که شهر درآن قرار دارد محدود شده بود در حالی که در تاریخ این نام برای منطقه شمال تکاب و جنوب هشترود و قره اغاج و شهرستان شاهین دژ را شامل می‌شد. نام رسمی این شهر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی همان شاهین دژ شهرت ساسانی خود را بازیافت. در گویش محلی به آن سایین قالا و شاهَن دژ و شاهان دژ گفته می‌شود.
پس از برقراری حکومت مشروطه در ایران طبق قانون مخصوصی که در سال ۱۲۸۵ شمسی (۱۳۲۵ قمری) به نام قانون تشکیل ایالات و ولایات به تصویب مجلس شورا رسید، و آذربایجان یکی از ۴ ایالت کشور محسوب شد. در سال ۱۳۱۶ شمسی کشور ایران مرکب از ۱۰ استان بود و ایالت آذربایجان به دو استان غربی و شرقی تقسیم شد. و شهرستان شاهین دژ از این تاریخ جزو استان آذربایجان غربی شد.
شاهیندژ سرزمینی است که گروهای اجتماعی متنوع با آداب و رسوم و عقاید متفاوتی در آن سکنی گزیده‌اند از قبایل چادرنشین، عشایر، و روستائیان حافظ سنت‌ها و عادات دیرین گرفته تا شهر نشینان و اقلیت‌های مذهبی و نژادی مانند (زرتشتیان، ارامنه، کرد و ترک) هر یک فرهنگ مخصوص به خود را دارند. از کل جمعیت شهرستان ۸۹٫۹۹ درصد را مسلمانان و بقیه یعنی ۰٫۰۳ درصد زرتشتی و ۰٫۰۸ درصد را سایر ادیان (کلیمی، مسیحی و...) تشکیل می‌دهد.
در سال ۱۳۷۵ مساحت اراضی کشاورزی شهرستان شاهیندژ ۹۸۰۱۴ هکتار بوده‌است. گندم (۴۶۵۰۵ تن)، جو (۲۲۹ تن)، علوفه(۷۵۵۶۲ تن)، و چغندر قند (۱۲۸۲۶ تن) از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و زراعی شهرستان محسوب می‌شود. فعالیت دامداری و دامپروری در این شهرستان رونق خاصی داشته به طوریکه ۱۱ درصد از واحدهای دامی استان ۸٫۹ درصد تولید شیر ۸٫۱۰ درصد تولید گوشت قرمز، ۷٫۴ درصد تولید گوشت سفید و ۱٫۷ درصد تولید پشم استان از ناحیه این شهرستان تامین میگردد.
در سال ۱۳۸۱ وسعت شهرستان شاهیندژ در حدود ۲۸۳۹ کیلومتر مربع بوده و در حدود ۶٫۷ درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص داده بود. جمعیت شهرستان شاهیندژ در طبق سرشماری سال ۱۳۸۱ حدود ۱۰۴٬۸۱۴ نفر برآورد گردیده‌است که معادل ۷٫۳ درصد جمعیت استان میباشد. ۶، ۳۱ درصد جمعیت شهرنشین و ۴٫۶۸ درصد در مناطق روستایی ساکن میباشند در این سرشماری این شهرستان شامل یک نقطه شهری، دو بخش، هفت دهستان و ۲۰۹ آبادی با سکنه و ۲۰ آبادی خالی از سکنه بود.
این شهرستان در سال ۱۳۸۵ بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد[۱]، اما طبق آنچه سایت وابسته به حکومت نظام جمهوری اسلامی ایران، با نام «مرکز ملی آمار ایران» اعلام کرده‌است، جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۹٬۳۵۶ نفر بوده‌است که از این تعداد ۴۳۹۱۳ نفر آنان مرد و ۴۵۴۴۳ نفر آنان زن بوده‌اند. با اینکه در این آمار دو دهستان آجرلوی غربی ۲۴ روستا و آجرلوی شرقی ۲۷ روستا و ۶ روستای دهستان کشاورز٬ که در مجموع ۵۷ روستا از بخش کشاورز شهرستان شاهین دژ جدا شده و به شهرستان میاندوآب پیوسته‌است. شهرستان شاهیندژ اکنون شامل سه نقطه شهری، دو بخش، پنج دهستان است و مساحت این شهرستان برابر ۲۱۴۴ کیلو متر مربع و ۱۷۵ روستا که ۱۳ تای آن خالی از سکنه‌است.
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش مرکزی، بخشی از شرستان شاهین دژ، از توابع استان آذربایجان غربی است. این بخش مشتمل بر دو شهر و سه دهستان است که شهر شاهیندژ، مرکز بخش است و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، در این بخش ۶۸۲۸۶ نفر ساکن بوده اند که از این تعداد ۳۳۵۴۳ نفر مرد و ۳۴۷۴۳ نفر آنها زن بودند
بخش کشاورز، بخشی از شهرستان شاهیندژ، از توابع استان آذربایجان غربی است. این بخش مشتمل بر یک شهر و دو دهستان است که شهر کشاورز، مرکز بخش است و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، در این بخش ۲۱۰۷۰ نفر ساکن بوده اند که از این تعداد ۱۰۳۷۰ نفر مرد و ۱۰۷۰۰ نفر آنها زن بودند.
شهر شاهین‌دِژ واقع در بخش مرکزی شهرستان شاهیندژ در استان آذربایجان غربی است. این شهر در ۷۲ کیلو متری شمال غرب شهر تکاب و در ۶۰ کیلو متری جنوب شرق شهر میاندوآب قرار دارد.
این شهر بین ۳۶ درجه و۴۰ دقیقه عرض شمالی و۴۶ درجه و۳۴ دقیقه طول شرقی در ارتفاع ۱۴۰۶ متری از سطح دریا واقع شده‌است.
جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۴۲۰۴ نفر و ۸۶۷۱ خانوار بوده است.
محلات شهر
خرمده، قزلناو، کشتارگاه، شهرک آزادگان، شهرک جانبازان، شهرک فرهنگیان.قلی کندی
شهر محمودآباد از شهرهای ایران در استان آذربایجان غربی در ۵ کیلومتری شمال غرب شاهین دژ قرار دارد. این شهر جزء بخش مرکزی شهرستان شاهیندژ است.
جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵، برابر با ۵۸۱۷ نفر و ۱۵۰۷ خانوار بوده است
شهر کشاورز شهری است در بخش کشاورز شهرستان شاهیندژ استان آذربایجان غربی که در ۳۰ کیلومتری شمال غرب شاهین دژ قرار دارد.
جمعیت این شهر در سال ۱۳۸۵، برابر با ۳۵۳۸ نفر و ۹۴۰ خانوار بوده است
صفاخانه، دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان شاهین دژ واقع در استان آذربایجان غربی است. مرکز این دهستان، روستای صفاخانه است این دهستان در جنوب و جنوب شرق شهر شاهین دژ قرار دارد و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۵۷۵ خانوار شامل ۷۹۷۰ نفر در این دهستان ساکن بوده اند که از این تعداد ۳۹۲۶ نفر مرد و ۴۰۴۴ نفر آنها زن بودند. [۱]. زبان اهالی این دهستان کردی سورانی بوده وبه روستای سادات مشهور میباشد که دارای مذهب سنی بوده و همگی اهالی آن از نوادگان سید بیر خضر شاهو میباشند وبر اساس شجره نامه ی موجود نسل آنان به امام حسین بر میگردد که فامیلی همه ی آنها حسینی بوده است ولی بر اساس تغییرات شناسنامه ای درحال حاضر(رحیمی_حسینی_حسنی_صمدی_نبوی)در آنجا زندگی میکنند
محمودآباد، دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان شاهین دژ واقع در استان آذربایجان غربی است. مرکز این دهستان، شهر محمودآباد است این دهستان در غرب و شمال غرب شهر شاهین دژ قرار دارد و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۷۴۱ خانوار شامل ۷۸۹۹ نفر در این دهستان ساکن بوده اند که از این تعداد ۳۸۵۵ نفر مرد و ۴۰۴۴ نفر آنها زن بودند.
هولاسو، دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان شاهین دژ واقع در استان آذربایجان غربی است. مرکز این دهستان، روستای هولاسو است این دهستان در شرق و جنوب شرق شهر شاهین دژ قرار دارد و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد ۲۶۳۷ خانوار شامل ۱۲۳۹۶ نفر در این دهستان ساکن بوده اند که از این تعداد ۶۰۶۷ نفر مرد و ۶۳۲۹ نفر آنها زن بودند.
چَهاردُوْلی، دهستانی از توابع بخش کشاورز شهرستان شاهیندژ، واقع در استان آذربایجان غربی است. مرکز این دهستان، روستای صورین است این دهستان در شمال و شمال شرق شهر شاهیندژ قرار دارد مردم این دهستان به شغل دامداری مشغولند ولی کشاورزی هم برای رفع احتیاجشان انجام می‌دهند تا قبل از انقلاب زندگی شان به صورت نیمه ایلی بود یعنی تعدادی از افراد خانواده به همراه گوسفندان به منطقه شرقی تر کوچ می‌کردند. اکثریت مردم این دهستان بعد از انقلاب به شهر شاهیندژ محاجرت کرده اند. طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد ۱۳۲۴ خانوار شامل ۶۳۵۳ نفر در این دهستان ساکن بوده‌اند که از این تعداد ۳۰۸۶ نفر مرد و ۳۲۶۷ نفر آنها زن بودند.
کشاوز، دهستانی از توابع بخش کشاورز شرستان شاهین دژ، واقع در استان آذربایجان غربی استمرکز این دهستان، شهر کشاورز است این دهستان در شمال غرب شهر شاهین دژ قرار دارد و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، تعداد ۲۵۱۶ خانوار شامل ۱۱۱۷۹ نفر در این دهستان ساکن بوده اند که از این تعداد ۵۵۱۲ نفر مرد و ۵۶۶۷ نفر آنها زن بودند.
اینچه | باغچه میشه | باغ سفلی | باغ علیا | برده نقشینه | بیگ تولی علیا | تازه آباد | ترک دره | چمپان | حسنلو | حصار | سانجود | سلیمان آباد | صفاخانه | صفیارخان | علی آباد | قوزلوی افشار | گچی قلعه سی | گل چرمو | گوزل بلاغ | حسین اباد
احمد آباد داش کسن | آق تپه | بی بی کند | جوشاتوی سفلی | جوشاتوی علیا | چیچکلو | حاجی آباد | حسین آباد | خاتون آباد | داش کسن | ساروجه سفلی | ساروجه علیا | شهرک صنعتی | عباس بلاغی | عقربلو | غیب علی | قدیم | قره‌تپه | قشلاق بختیار | کانی سنجود | مستان آباد | موشان دره | نوروزآباد | ینگی آباد | ینگی ارخ
اطاقلو | الی بالتا | باغلوجه | بوغلمش | ترک ویران | حسن اولان | خانقلی | خزایی سفلی | خزایی علیا | خولینه | زیدکندی | طومار آغاج | قره زاغ | قزل قیه سفلی | ینگجه | قزل قبر | قزل قیه علیا | قزل قیه وسطی | قوزلوجه | قیزکرپی | کردکندی | گدلو | محمودآباد سفلی | محمودآباد علیا | هاچه سو | مراجل | آغاجاری | اوچ دره | بایرام قلعه سی | پیچاقچی | چراغ ابدال | حمزه قاسم | خواجه لو | دولانقیر | فتح آباد | خولینه | قلعه قورینه | قویجوق | کران | کرکره | مامالو | منبر | هولاسو
دهستان
احمد بیگ | اخی جان | آشتی بلاغ | آلاگوز | آلی چین | اوبه بلاغی | اوزان سفلی | اوزان علیا | اینچه | پرویزآباد | تازه کند | چپو | خلج | دمیرچی | رضاقشلاق | زینالو | صورین | ظاهر کندی | عثمان اولن | قالقانلو | قره اوغلان | قره قیه | قطور | قوزلوی سفلی | قوزلوی علیا | قینرجه | کوسه | کهریز | کهل سفلی | کهل علیا | گولی | لیک آباد | مقبول | نوروزلو
احمد آباد | آغچه لو | آغچه مسجد | اقبال | پاره سفلی | پاره علیا | تزخراب | چپلوجه | حیدرآباد | خلوت | زمان آباد | سعید آباد | قازان لو | قبان کندی | قره بلاغ سفلی | قره بلاغ علیا | قره قویونلو | قولانجق | گلی | محمد آباد | نجار | یوسف کندی
قبل از پرداختن به تاریخ این طایفه لازم است به شبهه برخی از لرها و کردها پاسخ داده شود که لکهای باستانی ایرانی را هر کدام به خودشان منتسب می کنند، لکها از لحاظ فرهنگی، احساسی و مذهبی و بسیاری از مولفه های قومی خصوصا پوشش (کردی و لری) خود را مستقل از قوم کرد و لر می دانند.
زبان لکی یک زبان زیبا و آهنگین است که در غرب ایران استفاده می شود. اما نام و آوازه اش هنوز پس از عمری طولانی و دراز زیاد گسترش نیافته است و عده ای ناگاه آنرا جزء زبان لری و یا کردی و یا فارسی به گویش کردی محسوب می شود.
البته اینگونه نیست و لکی خود زبانی مستقل از لری و کردی محسوب می شود. عده ای نیز کردی و لری را زیر شاخه ای از زبان ایران باستان میدانند. به گونه ای که در سال های اخیر تلاش برای زنده نمودن مجدد زبان لکی افزایش یافته و حتا در سال ٨٧ همایشی نیز با عنوان همایش شعر و ادبیات لکی در شهرستان الشتر لرستان که شهرستانی کاملا لک نشین است برگزار شد.
اگر بخواهیم زبان لکی را به یکی از زبان های زنده حال ایران تشبیه کنیم شاید بهترین نمونه زبان کردی باشد که واژه های مشترک زیادی با لکی دارد. کرد زبانان از نظر جغرافیایی نیز نزدیکی زیادی با اقوام لک دارند. اما این دو موضوع با توجه به این که زبان کردی گویش و واژه های و دستور متفاوت دارد موجب نمی شود که زبان لکی را یک بخش از کردی بدانیم. همچنین از نظر سیاسی و جغرافیایی اقوام لک نشین اکثراً زیر مجموعه از لرها هستند اما شباهت لری به لکی بسیار کمتر از کردی به لکی است. و همچنی کرد ها اقوام چهاردولی ها را عجم می خوانند عجم نامیست که اعراب به ایرانیان و پارسیان میدادند.
در لکی واژه های باستانی و کهن فارسی به قدر زیادی وجود دارد. وجود و شکل قدیمی و اصیل برخی واژه ها و شیوه ی جمله بندی اصیل در این زبان بسیار جذاب است. از این رو است که می توان ابراز کرد که زبان لکی به جا مانده ی زبان های پارسی باستان و پهلوی است پارسی باستان زبانی است که در زمان هخامنشیان مستعمل بود و ریشه ی زبان فارسی امروزی است. واژه هایی می توان پیدا کرد که با زبان های پهلوی اشکانی و پارسی میانه مشترک هستند می توان گفت که مهم ترین مآخذ لکی زبان پارسی باستان است
همچنین زبان لکی باقی مانده زبان اوستایی است و شباهت بسیار زیادی در مورد ریشه های زبان لکی و اوستا دیده شده است برای مثال در لکی ریشه اکثراً یک واجی است و گاهی به صورت کسره و یا یک حرف هم در می آیند در زبان اوستا نیز به همین گونه است ریشه ترکیب دهنده ی بنیادی واژه است. از ریشه دیگر قسمت های کلام مانند اسم ها و صفت ها و فعل ها و غیره ساخته می شوند در اوستا یک ریشه همیشه یک هجایی است که فقط یک صدا دارد.
در بین مردم دلفان ،کوهدشت، سلسله ،کرمانشاه، ایلام، گروس،همدان، ماهیدشت، قصر شیرین، صحنه، قروه، شیروان چرداول، بیجار، کرند و بدره، کوت، گهواره، خانقین و چهاردولی های جغتو شاهین دژ و ... با گویش لکی صحبت می شود. نه خودرا کرد میدانند و نه لر، بلکه جزء بومیان باستانی ایران هستند. هرچند از لحاظ زبانی بسیاری از واژه های مادی و پارسی را به خود گرفته اند. اما بسیاری از لغات هنوز دست نخورده باقی مانده است و پارسی ها و کردها و لر ها از آنها استفاده می کنند مانند: لغت سور(suer) به معنای عروسی که در زبان فارسی بصورت سور دادن آمده است یا 'فرزانه' در زبان فارسی و 'زورزانه' در زبان کردی که همان فِر(زیاد)زانه(دان) زبان لکی است یا «خورآوا» به معنی غروب(آوا) خورشید(خور) که لغت غروب از آن گرفته شده است و یا واژه کِسِل عربی در لغت به معنای تنبل است که در کنایه لکی (کیسل) به لاکپشت گفته می شود و ... درست است که لهجه آنان به کردی جنوبی نزدیک است (نزدیکی گویش پارسی قدیم و کردی به هم.) اما به قول هرتسفلد قرابت زبانی نمی تواند قرابت نژادی وقومی را سبب شود به خاطر قدرتمند بودن وسوارکارانی ماهر هرکدام از حکومتها که سر کار می آمدند اینان را سرکوب و تبعید می کردند که طایفه بزرگ چهاردولی ها از لکها از این امر مستثنی نبوده اند.
در مناطق کردنشین این شهرستان و روستاهای تابعه طوایف مختلفی زندگی میکنند که به لهجه‌های محلی طوایف صحبت میکنند از جمله چهاردولی، ظفرانلویی، موصلانی، شریبانی، آجرلویی و هشترودی را می‌توان نام برد. [۳] زبان‌های رایج در نقاط گوناگون شهرستان شامل کردی، لکی و ترکی(آذری) میباشد. [۴]
گویش‌ها را طوایف زاخورانی از (ایل زعفرانلو)، چهاردولی شاقی (شُقاقی، شِکاکی)، موصولانی (موصلانلو٬ جلالی‌ها)، هشترودی (هشترویی٬ قره داغلی)٬ شاهسون (شاهسوان، شایسوان) قیچلی ها(به معنی پادار‌ها) قرچی‌ها (یا قورچی به معنی ترکشدار‌ها) شریبانی، آجرلویی و غیره تشکیل می‌دهند. این طوایف در گذشته ایل افشار و ایل شاهسون را تشکیل میدادند. هم اکنون ایل زعفرانلو و ایل سادات به زندگی عشایری ادامه می‌دهند. این شهرستان دارای منطقه مناسب برای زندگی عشایری است و از گذشته مورد توجه بوده‌است چون شرق این شهرستان ییلاق و غرب شهرستان قشلاق است. شهر شاهیندژ در منطقه قشلاق و در دشتی به همین نام قرار دارد که تابستان نسبتاً گرمی نسبت به دیگر شهرهای استان دارد. در غرب شهرستان به علت قرار گرفتن در کنار زرینه رود و دیگر رودها و دشت‌های مناسب مردم به شغل کشاورزی مشغولند.
جهت دریافت فایل شهرستان شاهین دژ لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 4,900 تومان
برچسب ها : شهرستان شاهین دژ , دانلود شهرستان شاهین دژ , شهرستان , شاهین دژ , جغرافیا , پروژه دانشجویی , دانلود پژوهش , دانلود تحقیق , دانلود پروژه